- سخن ناشر 1
- اشاره 6
- اشاره 16
- اشاره 17
- همبستگی و رفاقت موجودات 18
- پرهای پرندگان و حیات انسان 19
- آب و حرارت 20
- باد و باران 21
- قارچ و جلبک 23
- گیاه و حیوان 23
- نیاز به معاشرت 27
- بدن انسان 27
- اشاره 29
- دو بُعد معاشرت 30
- اثرگذاری و اثرپذیری 33
- اشاره 33
- نمونه های تأثیرپذیری مثبت 36
- اشاره 36
- معاشرت در جهت هدایت 40
- واقعه ای عجیب برای مؤلف در نیشابور 42
- اشاره 48
- اثرگذاری محبوب در محب 48
- اثر گذاری پیامبر و اهل بیت علیهم السلام 50
- ارزش رفاقت صحیح 57
- معیار شناخت خیر 58
- داروی شفابخش 59
- سبب های دوستی 60
- وجوب معرفت در مسألۀ رفاقت 62
- معاشرت و آخرت 64
- نتیجۀ جدائی از حقیقت معاشرت 66
- اشاره 69
- اشاره 72
- اشاره 73
- نشانه های دشمنیِ دوست نما 73
- روح را صحبت ناجنس عذابی است الیم 78
- هشدار آیات و روایات 82
- اشاره 82
- نهی از معاشرت با روی گردانان از حق 88
- گریز از دوستی با نادان 91
- همنشینان ناسالم 93
- اشاره 96
- خیر عظیم 97
- ارزش رفاقت با پاکان 98
- همنشین پاک ، باغبانی هنرمند 101
- خیر دنیا و آخرت با دوست سالم 103
- همنشین پاک از دیدگاه امیر مؤمنان علیه السلام 105
- اشاره 107
- مؤمن آل فرعون 109
- امیر المؤمنین علی علیه السلام و همنشینی با پیامبران 116
- امام حسین علیه السلام جلوۀ اوصاف پیامبران 119
- قرآن کریم ، رزق معنوی 122
- بهره مندی از خیر دنیا و آخرت 123
- سه گروه قاری قرآن 124
- اشاره 128
- تمدن حقیقی و تمدن دروغین 130
- تمدن روزگار 131
- نیاز انسان به وحی 138
- هدایتگری قرآن 139
- ترغیب به تفکر و اندیشه 141
- نیکوکاران در قرآن 143
- تاریخ نگاری قرآن 143
- عذاب ستمگران و پاداش نیکوکاران 146
- معاد در قرآن 148
- تربیت شدگان قرآن 150
- اشاره 153
- نجات از مرگ سیاه 158
- اشاره 158
- نجات با کشتی نجات 160
- رسیدن به اوج قلۀ انسانیت 162
- اشاره 162
- علی علیه السلام و نیازمند 170
- عنایت حضرت امام رضا علیه السلام 171
- زهیر بن قین بجلی 173
- اوج جوانمردی 175
- حفظ پاکی و پاکدامنی در فضای عشق 178
- در قلّۀ عشق به فضایل 180
- پاسخ دندان شکن به ستمگران 184
- اتصال روحی اویس قرنی به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 191
- اشاره 191
- امیر عبد اللّٰه خلجستانی 194
- اشاره 198
- اشاره 219
- حقوق معاشرت از دیدگاه امیر المؤمنین علیه السلام 220
- حقوق معاشرت از دیدگاه امام صادق علیه السلام 222
- اشاره 229
- 1 - مکر و حیله 229
- علل تخریت معاشرت 229
- 2 - سخن چینی 230
- 3 - غیبت 231
- 4 - تهمت و بهتان 232
- 5 - دورویی 233
- 6 - تلافی بدی 234
- 7 - کینه و مشاجره 235
- اشاره 236
- 1 - تهی بودن درون از حرام 236
- 2 - گرسنگی و میانه روی در غذا 240
- 3 - تهجّد و عبادت نیمه شب 242
- 4 - تضرع و زاری سحر 245
- اشاره 247
- 5 - همنشینی با شایستگان 247
- جدائی سبب قبولی توبه 250
- اشاره 254
- اشاره 292
- اشاره 302
- بازی کودکانه 305
- اشاره 305
- لجام گسیختگی کودک 306
- داستانی عبرت آموز 307
- اشاره 309
- دوره دوّم ( لَهْوٌ ) : 309
- اوقات فراغت 310
- عقل تعدیل کنندۀ غریزه 311
- انحرافات فکری 312
- گزارش های تکان دهنده 314
- تعلیم و ترتیب جوانان 316
- اشاره 316
- دورۀ سوم ( زِینَهٌ ) : 316
- خطر در کمین 318
- ادب آموزی 319
- تربیت در آخر الزمان 320
- زمان تربیت 321
- حق فرزند 322
- درمان تجمل خواهی 323
- دورۀ چهارم ( تَفاخُرٌ ) : 324
- اشاره 324
- اشاره 329
صاحب حق حکم داده می شود و بر ضد واگذارنده حق قضاوت می شود (1) .
حقوق معاشرت از دیدگاه امام صادق علیه السلام
امام صادق علیه السلام فرمود :
« المُسْلِمُ أخُو المُسْلم ، هُوَ عَیْنُهُ وَ مِرآتُهُ وَ دَلِیلُهُ ، لَا یَخُونُهُ وَ لا یَخْدَعُهُ وَ لا یَظْلِمُهُ وَ لا یَکْذِبُهُ وَ لا یَغْتَابُهُ » (2) .
مسلمان برادر مسلمان است ، او برای برادر مسلمانش چشم و آیینه و راهنماست ، به او خیانت نمی کند و نسبت به او خدعه و حیله روا نمی دارد و به او ستم نمی ورزد و دروغ نمی گوید و از او غیبت نمی کند .
معلی بن خنیس می گوید : به امام صادق علیه السلام گفتم : حق مسلمان بر
1- (1)) - عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الصَّیْرَفِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الْجِعَابِیِّ ، عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْعَلَوِیِّ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ، عَنْ عَلِیٍّ علیه السلام قَالَ : « قَالَ رَسُولُ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله : لِلْمُسْلِمِ عَلَی أَخِیهِ ثَلاثُونَ حَقّاً لا بَرَاءَهَ لَهُ مِنْهَا إِلّا بِالْأَدَاءِ أَوِ الْعَفْوِ یَغْفِرُ زَلَّتَهُ وَ یَرْحَمُ عَبْرَتَهُ وَ یَسْتُرُ عَوْرَتَهُ وَ یُقِیلُ عَثْرَتَهُ وَ یَقْبَلُ مَعْذِرَتَهُ وَ یَرُدُّ غِیبَتَهُ وَ یُدِیمُ نَصِیحَتَهُ وَ یَحْفَظُ خُلَّتَهُ وَ یَرْعَی ذِمَّتَهُ وَ یَعُودُ مَرْضَتَهُ وَ یَشْهَدُ مَیِّتَهُ وَ یُجِیبُ دَعْوَتَهُ وَ یَقْبَلُ هَدِیَّتَهُ وَ یُکَافِئُ صِلَتَهُ وَ یَشْکُرُ نِعْمَتَهُ وَ یُحْسِنُ نُصْرَتَهُ وَ یَحْفَظُ حَلِیلَتَهُ وَ یَقْضِی حَاجَتَهُ وَ یَشْفَعُ مَسْأَلَتَهُ وَ یُسَمِّتُ عَطْسَتَهُ وَ یُرْشِدُ ضَالَّتَهُ وَ یَرُدُّ سَلامَهُ وَ یُطِیبُ کَلامَهُ وَ یَبَرُّ إِنْعَامَهُ وَ یُصَدِّقُ إِقْسَامَهُ وَ یُوَالِی وَلِیَّهُ وَ لا یُعَادِیهِ وَ یَنْصُرُهُ ظَالِماً وَ مَظْلُوماً فَأَمَّا نُصْرَتُهُ ظَالِماً فَیَرُدُّهُ عَنْ ظُلْمِهِ وَ أَمَّا نُصْرَتُهُ مَظْلُوماً فَیُعِینُهُ عَلَی أَخْذِ حَقِّهِ وَ لا یُسْلِمُهُ وَ لا یَخْذُلُهُ وَ یُحِبُّ لَهُ مِنَ الْخَیْرِ مَا یُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَ یَکْرَهُ لَهُ مِنَ الشَّرِّ مَا یَکْرَهُ لِنَفْسِهِ ، ثُمَّ قَالَ علیه السلام : سَمِعْتُ رَسُولَ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ : إِنَّ أَحَدَکُمْ لَیَدَعُ مِنْ حُقُوقِ أَخِیهِ شَیْئاً فَیُطَالِبُهُ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فَیَقْضِی لَهُ وَ عَلَیْهِ » . کنز الفوائد : 306/1 ؛ وسائل الشیعه، 212/12، باب 122، حدیث 16114؛ بحار الأنوار: 236/71 ، باب 15، حدیث 36.
2- (2)) - الکافی : 166/2 ، باب أخوه المؤمنین ، حدیث 5 ؛ وسائل الشیعه : 204/12 ، باب 122 ، حدیث 16094 ؛ بحار الأنوار : 270/71 ، باب 16 ، حدیث 9 .