اخلاق در قرآن جلد 2 صفحه 26

7- در حدیث دیگری از امیر مؤمنان علی علیه السلام می خوانیم: «اقْبَحُ الْخُلْقِ التَّکَبُّرُ؛ زشت ترین اخلاق (بد) تکبّر است»! «1»

*** با اینکه احادیث در کتب اسلامی در این زمینه بسیار فراوان است، ولی همین چند حدیث که ذکر شد به قدر کافی گویاست و زشتی فوق العاده این صفت رذیله را روشن می سازد.

در این احادیث کبر سرچشمه گناهان دیگر و نقصان عقل و بر باد رفتن سرمایه های سعادت و زشت ترین رذایل اخلاقی و سبب محروم شدن از ورود در بهشت شمرده شده است. که هر یک از این امور به تنهایی می تواند عامل مؤثّر بازدارنده ای بوده باشد و نشان دهد که تا چه حد این

صفت مذموم در انحطاط مقام انسانی و مقام مؤمن مؤثّر است.

تکبّر در منطق عقل

اخلاق در قرآن ج 2 63

اضافه بر آیات و روایات، «تکبّر و استکبار» از نظر منطق عقل نیز بسیار نکوهیده است، چرا که همه انسانها بندگان خدا هستند و هر کس در وجود خود استعدادها و نقطه های روشن و مثبتی دارد، همه از یک پدر و مادر آفریده شده اند و همه از نظر آفرینش یکسانند، دلیلی ندارد که انسانی خود را از دیگری برتر بشمرد و به او فخرفروشی کند و او را تحقیر نماید! گیرم خداوند موهبتی به او داده باشد این موهبت باید سبب شکر و تواضع گردد نه سبب کبر و غرور.

زشتی این صفت از بدیهیّات است که هر کس وجدان بیداری داشته باشد به آن اعتراف می کند به همین دلیل افرادی که به هیچ مذهبی پایبند نیستند تکبّر و خود برتربینی را ناخوش می دارند و آن را از زشت ترین صفات می شمرند.

در واقع بخش مهمّی از مسئله حقوق بشر که بوسیله جمعی از متفکّران غیر مذهبی