اخلاق در قرآن جلد 2 صفحه 302

پرهیز از لغو مطرح کرده و حتّی آن را بر مسئله امانت و پایبندی به عهد و پیمان نیز مقدم داشته است.

عفت؛ کلید نجات

در آخرین آیه مورد بحث، قرآن بیان می کند که خداوند، ده گروه از مردان و زنان برجسته را مورد مغفرت و اجر عظیم قرار می دهد که نهمین آنها مردان و زنانی است که دامان خود را از آلودگی به بی عفّتی، نگه داشته و پاکدامن و عفیفند.

در بیان اوصاف دهمین گروه، اشاره می کند که آنها بسیار یاد خدا می کنند و بعید نیست که بیان این مطلب، دلیل رابطه نزدیکی میان عفّت و یاد خدا بودن، باشد که نتیجه همه اینها، آمرزش الهی و اجر عظیمی

است که عظمتش را تنها خودش می داند.

در جای دیگر اشاره شده است که روزه نیز یکی از راه های مهار طغیان «شهوت جنسی» است؛ بنابراین میان عفت و روزه، رابطه مستقیم وجود دارد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «یَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ انِ اسْتَطَاعَ مِنْکُمْ الْبَاءَهُ فَلْیَتَزَوَّجُ فَانَّهُ اغَضُّ لِلْبَصَرِ وَ احْصَنُ لِلْفَرْجِ وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعُ فَعَلَیهِ بِالصَّوْمِ «1»؛ ای گروه جوانان! کسی که از شما توانایی بر ازدواج داشته باشد، ازدواج کند؛ زیرا ازدواج سبب می شود که از نوامیس مردم چشم فروبندد و دامان خویش را از آلودگی به بی عفتی حفظ کند و کسی که توانایی بر ازدواج ندارد؛ روزه بگیرد».

عفّت در روایات اسلامی

در منابع حدیثی، اهمّیّت فوق العاده ای به «عفّت» داده شده است که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

1- امام امیر المؤمنین علیه السلام، عفت را برترین عبادت شمرده است: «افْضَلُ الْعِباده الْعِفافُ «2»» تعبیر به عفت در اینجا، ممکن است به معنی وسیع آن استعمال شده و یا

______________________________
(1)- تفسیر مراغی، جلد 22، صفحه 10.
(2)- اصول کافی، جلد 2، صفحه 79.

ممکن است در مقابل شکم پرستی و شهوت جنسی به کار رفته باشد.

2- امام باقر علیه السلام می فرمایند: «مَا عُبِدَاللّهُ بِشی ءٍ افْضَلَ مِنْ عِفَّهِ بَطْنٍ وَ فَرْجٍ؛ هیچ عبادتی در پیشگاه خداوند، برتر از عفّت در برابر شکم و مسایل جنسی نیست» «1»

3- در روایت دیگری از آن حضرت- که تفسیری بر روایت سابق است- آمده است که مردی خدمت امام علیه السلام عرض کرد: اعمال و طاعات من ضعیف و روزه ام کم است؛ ولی امیدوارم که هرگز مال حرامی نخورده ام. امام علیه السلام در پاسخ

فرمود: «ایُّ الاجْتَهَادِ افْضَلُ مِنْ عِفَّهِ بِطْنٍ وَ فَرْجٍ؛ کدام تلاش در راه اطاعت خدا، برتر از عفّت در مقابل شکم و مسایل جنسی است». «2»

4- امام علی بن ابی طالب علیه السلام در این رابطه می فرمایند: «اذا ارَادَ اللّهُ بِعَبْدٍ خَیراً اعَفَّ بَطْنَهُ وَ فَرْجَهُ؛ هنگامی که خداوند خیر و خوبی برای بنده اش بخواهد؛ به او توفیق می دهد که در برابر شکم و شهوت پرستی عفّت پیدا کند». «3»

5- در حدیث دیگری که مفضّل از امام صادق علیه السلام، در توصیف شیعیان واقعی نقل شده، آن حضرت چنین می فرمایند: «انَّمَا شِیعَهُ جَعْفَرٍ مَنْ عَفَّ بَطْنَهُ وَ فَرْجَهُ وَ اشْتَدَّ جَهَادَهُ وَ عَمَلُهُ لِخَالِقِهِ وَ رَجَاءُ ثَوابِهُ وَ خَافَ عِقَابَهُ فَاذَا رَأَیْتَ اولئکَ فَاولئکَ شِیعَهُ جَعْفرٍ؛ پیروان حقیقی جعفر بن محمد، کسانی هستند که در برابر شکم پرستی و بی بند و باری جنسی، عفت و (در راه بندگی خدا) تلاش و کوشش فراوان دارند؛ به ثواب او امیدوارند و از عقاب او بیمناک.

(به همین دلیل، پیوسته، در راه حق حرکت می کنند. هرگاه کسی را با این صفات ببینی) آنها پیروان و شیعیان جعفر بن محمد علیه السلام می باشند». «4»

6- امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرمایند: «قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَی قَدْرِ هِمَّتِهِ، وَ صِدْقُهُ عَلی قَدْرِ مُرُوَّتِهِ، وَ شُجَاعَتُهُ عَلَی قَدْرِ انْفَتِهِ وَ عِفَّتُهُ عَلَی قَدْرِ غَیْرَتِهِ؛ ارزش هر کس به اندازه همّت او و صداقت هر کس به اندازه شخصیت او و شجاعت هر کس به اندازه زهد و بی اعتنایی او به

______________________________
(1)- اصول کافی، جلد 2، صفحه 79.
(2)- همان مدرک.
(3)- غرر الحکم، حدیث 4114.
(4)- وسایل الشیعه، جلد 11، صفحه 199.