اخلاق در قرآن جلد 2 صفحه 304

مساجدشان از نظر ساختمان آباد و دل هایشان از نظر هدایت خراب است».

در ذیل این حدیث آمده است: «خداوند در چنان شرایطی، آنان را به چهار بلا مبتلا می کند، جور سلطان و قحطی زمان و ظلم والیان و حاکمان». «1»

فرق میان ظلم و جور (که در بسیاری از روایات در برابر هم قرار گرفته اند) ممکن است از این جهت باشد که واژه جور، در اصل به معنی انحراف از مسیر حق است؛ بنابراین جور سلطان به انحرافات صاحبان سلطه و فرمانروایان اطلاق می شود، در حالی که ظلم به معنی بی عدالتی است.

در حدیث دیگری از آن حضرت آمده است: «ایّاکَ وَ ادْمَانَ الشَّبَع فَانَّهُ یُهَیّجُ الاسْقَامَ وَ یُثیرُ العِلَلَ؛ از پرخوری بپرهیز که انواع بیماری ها را تحریک کرده، و سرچشمه مرض هاست». «2»

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز فرموده است: «هرکس از شرّ شکم و زبان و آلت جنسی خود در امان بماند، از همه بدی ها محفوظ مانده است». «3»

راه های پیشگیری از بی عفتی

برای کنترل شهوات- مخصوصاً شهوت جنسی و شهوت شکم- راه های بسیاری وجود دارد که بخشی جنبه کلّی و عمومی دارد؛ یعنی،

در تمام مفاسد اخلاقی ساری و جاری است، مانند: پاک بودن محیط، نقش معاشران و دوستان، تربیت خانوادگی، علم و آگاهی به پیامدهای رذایل اخلاقی، مسایل فرهنگی و مانند آن.

این بحث را به صورت گسترده و کامل در جلد اوّل تحت عنوان آمادگی های لازم برای پرورش فضایل اخلاقی مطرح کردیم.

بخش دیگر، جنبه خصوصی دارد؛ یعنی، مربوط به «عفّت» در مسایل جنسی و سایر

______________________________
(1)- بحار الانوار، جلد 22، صفحه 453.
(2)- شرح غرر الحکم، صفحه 300، حدیث 2681، جمله 1.
(3)- معراج السّعاده، صفحه 310.