اخلاق در قرآن جلد 2 صفحه 402

نتیجه

از مجموع آیات فوق روشن می شود که عجله و شتابزدگی که در اقوام و ملل گوناگون بوده و هست، تا چه اندازه از نظر اسلام، یک ضدّ ارزش است و صبر و بردباری و حوصله تا فراهم شدن زمینه های هر کار، در ردیف مهمترین فضایل اخلاقی و انسانی است. فضیلتی که تمام انبیای بزرگ الهی و رهبران بشریّت به آن آراسته بودند.

عجله و شتاب در روایات اسلامی

در روایات اسلامی بحث های فراوانی درباره نکوهش «عجله» و ستایش «تأنی» و خویشتن داری دیده می شود که نکات زیادی در آنها نهفته است، به عنوان نمونه:

1- رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: «الْاناهُ مِنَ اللّهِ وَ العَجَلهُ مِنَ الشَّیْطانِ؛ تأنّی و خویشتن داری از سوی خداست و عجله و شتاب از شیطان است». «1»

2- در حدیث دیگری همان حضرت صلی الله علیه و آله می فرمایند: «انَّما اهْلَکَ النَّاسَ العَجَلَهُ وَ لَو انَّ النَّاسَ تَثَبَّتُوا لَم یُهلِکْ احدٌ؛ عجله و شتاب مردم را هلاک کرده و اگر مردم دارای تأنّی و خویشتن داری بودند، هیچ کس به هلاکت نمی رسید». «2»

البتّه منظور، هلاکت هایی است که بر اثر حوادث غیر منتظره و ناپخته پیش می آید که اغلب مولود عجله و دستپاچگی است.

3- از همان حضرت صلی الله علیه و آله نقل شده است: «ایّاکَ وَ العَجلهَ فَانَّکَ ان عَجَّلْتَ اخْطَاْتَ حَظَّکَ؛ از عجله بپرهیز؛ زیرا هرگاه عجله کنی نصیب و بهره خود را از دست خواهی داد». «3»

امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرمایند: «مَعَ العَجَلِ یَکثِرُ الزَّلَلَ؛ لغزش های انسان با عجله افزایش می یابد». «4»

5- همان امام بزرگوار در وصیّتی که در آستانه شهادتش برای فرزندش امام

______________________________
(1)- بحار الانوار، جلد 68، صفحه 340.
(2)- همان مدرک.
(3)- مجموعه

ورّام، صفحه 255.

(4)- غرر الحکم، حدیث 9740.