- جاه طلبی 1
- اشاره 1
- ترجمه: 3
- جاه طلبان منفور! 4
- تفسیر و جمع بندی 4
- حبّ جاه در روایات اسلامی 13
- ریاست حق و باطل 14
- نشانه های جاه طلبی 15
- اسباب و انگیزه های حبّ جاه 16
- طرق درمان جاه طلبی: 18
- اشاره: 22
- بهانه جویی و لجاجت 22
- ترجمه: 24
- تفسیر و جمع بندی 25
- لجاجت و بهانه جویی در روایات اسلامی 37
- انگیزه ها و پیامدهای بهانه جویی و لجاجت 40
- راه درمان لجاجت 42
- تفاوت استقامت و لجاجت! 42
- اشاره 45
- کفران نعمت و سپاسگزاری 45
- ترجمه: 46
- تفسیر و جمع بندی 47
- کفران نعمت در روایات اسلامی 57
- اشاره 57
- 1- معنی کفران نعمت 59
- 2- پیامدهای کفران 60
- اسباب و انگیزه های ناسپاسی و راه درمان آن 61
- شکر راه وصول به نعمت های پروردگار 65
- فلسفه شکرگزاری 68
- شکرگزاری در منابع حدیث 70
- شکرگزاری در سیره پیشوایان 73
- چگونه باید شکر کرد؟ 74
- انگیزه های شکرگزاری 77
- شکر خالق و شکر مخلوق 78
- اشاره 83
- غیبت، تنابز بالألقاب و حفظ الغیب 83
- تفسیر و جمع بندی 84
- ترجمه: 84
- غیبت در روایات اسلامی 89
- اشاره 89
- اشاره 92
- 1- تعریف غیبت 92
- اقسام غیبت 95
- انگیزه های غیبت 96
- پیامدهای زیانبار غیبت 97
- درمان غیبت 101
- اشاره 101
- 1- استماع غیبت: 104
- 2- غیبت حق الناس یا حق اللّه؟ 106
- مستثنیات غیبت 109
- اشاره 110
- حکم متجاهر به فسق 110
- 1- مشمول دایره غیبت 113
- 2- غیبت عمومی و خصوصی 115
- 3- دفاع در برابر غیبت 116
- اشاره 120
- حسن خلق و کج خلقی 120
- اشاره 120
- ترجمه 121
- تفسیر و جمع بندی 122
- «تُصَعِّر» 126
- «صَعَر» 126
- اهمّیّت حسن خلق در احادیث اسلامی 129
- اشاره 129
- 1- تعریف حسن خلق 132
- 2- آثار و پیامدهای حسن خلق 133
- سرچشمه های حسن خلق 134
- سیره پیشوایان 135
- توارث 135
- سوء خلق و آثار آن 147
- درمان سوء خلق 149
- مزاح و شوخی 151
- امانت و خیانت 156
- اشاره 156
- تفسیر و جمع بندی 158
- ترجمه: 158
- امانت و خیانت در روایات اسلامی 165
- شاخه های امانت 168
- آثار و پیامدهای امانت و خیانت 170
- انگیزه های امانت و خیانت 174
- راه پیش گیری و درمان 176
- امانت و خیانت در بیت المال 178
- صدق و راستی 182
- اشاره 182
- تفسیر و جمع بندی 184
- ترجمه 184
- صدق و راستی در روایات اسلامی 191
- 1- تأثیر راست گویی در زندگی انسان ها 194
- انگیزه های صدق 197
- مفهوم صدق 198
- اشاره 200
- دروغ و آثار و عواقب آن 200
- ترجمه 201
- تفسیر و جمع بندی 201
- دروغ گویی در روایات اسلامی 208
- اشاره 208
- 1- آثار زیان بار دروغ 211
- انگیزه های دروغ 215
- طرق درمان دروغ 216
- استثنائات دروغ 218
- راه فرار از دروغ (توریه) 221
- وفای به عهد و پیمان شکنی 224
- اشاره 224
- ترجمه 226
- تفسیر و جمع بندی 226
- اشاره 235
- وفای به عهد در روایات اسلامی 235
- 1- آثار فردی و اجتماعی وفای به عهد 238
- 2- سرچشمه های وفاداری و پیمان شکنی 240
- طرق درمان پیمان شکنی 241
- اقسام عهد و پیمان 242
- پایبندی مسلمین به عهد و پیمان ها 245
- اشاره 248
- بحث منطقی و جدال و مراء 248
- تفسیر و جمع بندی 249
- ترجمه 249
- تعریف جدال و مراء 258
- فرق میان جدال و مراء و مخاصمه 258
- جدال و مراء در روایات اسلامی 259
- آثار و پیامدهای جدال و مراء 264
- انگیزه های جدال و مراء 266
- اقسام مراء و جدال 268
- طرق درمان این رذیله اخلاقی 272
- انصاف در سخن 273
- سخن چینی و اصلاح ذات البین 275
- اشاره 275
- ترجمه 277
- تفسیر و جمع بندی 277
- سخن چینی (نمیمه) در روایات اسلامی 283
- پیامدها و آثار سوء سخن چینی 286
- انگیزه های سخن چینی 288
- طرق درمان 290
- موارد استثناء 292
- اصلاح ذات البین 293
- طرق اصلاح ذات البین 296
- سوء ظن و حسن ظن 299
- اشاره 299
- ترجمه 300
- تفسیر و جمع بندی 301
- سوءظن در روایات اسلامی 308
- حسن ظن در روایات اسلامی 310
- اشاره 313
- تعریف سوءظن و حسن ظن 313
- 1- پیامدها و آثار شوم سوءظن 314
- پیامدهای سوءظن به خدا 316
- عوامل و انگیزه های سوءظن 317
- مراتب سوءظن 319
- طرق درمان بدگمانی 321
- موارد استثناء 322
- تجسّس یا جستجوگری در کارهای خصوصی مردم 325
- اشاره 325
- تجسّس در روایات اسلامی 327
- پیامدهای سوء تجسّس 329
- 1- سازمان های اطلاعاتی 331
- استثنائات 331
- اشاره 331
- 2- سازمان های بازرسی 334
- طرق درمان 336
- رازداری و افشاء سرّ 337
- رازداری در روایات اسلامی 340
- پیامدهای رازداری و افشای اسرار 347
- ضرورت ها 350
- انگیزه های افشای سرّ و راه درمان آن 351
- و اما راه درمان 352
- حلم و غضب 354
- اشاره 354
- ترجمه 355
- تفسیر و جمع بندی 355
- خشم و غضب در روایات اسلامی 361
- اثرات ویرانگر غضب و پیامدهای آن 364
- اسباب و انگیزه های غضب 367
- درمان غضب 369
- اقسام غضب 372
- حلم و بردباری 379
- عفو و انتقام 385
- اشاره 385
- ترجمه: 387
- تفسیر و جمع بندی 388
- عفو و انتقام در روایات اسلامی 398
- اقسام عفو 400
- 3- آثار عفو و ثمرات و انگیزه های آن 402
- طرق درمان انتقام جویی و کسب فضیلت عفو 404
- غیرت و بی غیرتی 405
- اشاره 405
- تفسیر و جمع بندی 406
- ترجمه 406
- غیرت در روایات اسلامی 409
- تعریف اقسام غیرت 411
- آثار غیرت در زندگی انسان ها 412
- اشاره 414
- اجتماع گرایی و انزواطلبی 414
- ترجمه: 415
- تفسیر و جمع بندی 416
- اجتماع گرایی و انزواطلبی در روایات اسلامی 423
- احادیث مخالف و معارض! 428
- طریق جمع بین آیات و روایات 429
- انگیزه ها و پیامدهای اجتماع گرایی و انزواطلبی 431
8
دروغ و آثار و عواقب آن
اشاره
حق این بود که ما صدق و کذب را همراه با هم در بحث گذشته می آوردیم، چرا که این دو در مقایسه با یکدیگر شناخته می شوند، ولی از آنجا که در آیات و روایات و سخنان علمای بزرگ اخلاق مسأله کذب و دروغ به طور گسترده مورد توجه واقع شده است، بهتر دیدیم که این دو را از هم تفکیک کنیم، تا حق بحث در آنها ادا شود.
آری در تعلیمات اسلام در مورد مبارزه با کذب و دروغ، فوق العاده تأکید شده، تا آنجا که دروغگویان را همردیف کافران و منکران الهی می شمرد، و دروغ را کلید تمام گناهان معرفی می کند. و تصریح می کند که انسان تا دروغ را به هر شکل و به هر صورت ترک نگوید طعم ایمان را نخواهد چشید.
همین اندازه برای پی بردن به خطرات دروغ کافی است با این اشاره به قرآن باز می گردیم و بخشی از آیات مربوط به کذب را بررسی می کنیم:
1- انَّما یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لایُؤْمِنُونَ بِآیاتِ اللَّهِ. (نحل- 105)
2- انَّ اللَّهَ لا یَهْدِی مَنْ هُوَ کاذِبٌ کَفَّارٌ. (زمر- 3)
3- انَّ اللَّهَ لا یَهْدِی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کذّابٌ. (غافر- 28)
4- فَاعْقَبَهُمْ نِفاقاً فی قُلُوبِهِمْ الی یَوْمِ یَلْقَونَهُ بِما اخْلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما کانُوا