اخلاق در قرآن جلد 3 صفحه 235

وفای به عهد در روایات اسلامی

اشاره

در احادیث اسلامی در زمینه وفای به عهد

تعبیرات بسیار مهم و جالبی دیده می شود که بسیار پر معنی و آموزنده است.

در اینجا گلچینی از آن احادیث را در اختیار خوانندگان عزیز قرار می دهیم:

1- پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در یک جمله کوتاه می فرماید: «لا دِینَ لِمَنْ لا عَهْدَ لَهُ؛ کسی که پایبند عهد و پیمان خود نیست دین ندارد». «1»

این تعبیر نشان می دهد که اگر تمام دین را در وفاداری نسبت به خالق و خلق خلاصه نکنیم حد اقل یکی از ارکان مهم دین، وفای به عهد است. و لذا در تعبیر دیگری از امیر مؤمنان علی علیه السلام آمده است: «اصْلُ الدِّینِ اداءُ الْامانَهِ وَ الْوَفاءِ بِالْعُهُودِ». «2»

2- در حدیث دیگری از همان حضرت می خوانیم: ما ایْقَنَ بِاللَّهِ مَنْ لَمْ یَرْعَ عُهُودَهُ وَ ذِمَّتَهُ؛ کسی که رعایت عهد و پیمان خویش را نکند، به خدا یقین و ایمان پیدا نکرده است». «3»

زیرا پیمان شکنان، منافع خویش را در عصیان پروردگار جستجو می کنند، و این دلیل بر آن است که پایه های اعتقادشان نسبت به توحید افعالی سست و متزلزل است.

3- در فرمان معروف مالک اشتر، از مهمترین مسایلی که علی علیه السلام بر آن تأکید می کند مسأله وفای به عهد در برابر هر کس و هر گروه است، می فرماید: «وَ انْ عَقَدْتَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ عَدُوِّکَ عُقْدَهً، اوْ الْبَسْتَهُ مِنْکَ ذِمَّهً فَحُطَّ عَهْدَکَ بِالْوَفاءِ، وَ ارْعَ ذِمَّتَکَ بَالْامانَهِ، وَ اجْعَلْ نَفْسَکَ جُنَّهً دُونَ ما اعْطَیْتَ فَانَّهُ لَیْسَ مِنْ فَرائِضِ اللَّهِ شَیْ ءٌ النَّاسُ اشَدُّ عَلَیْهِ اجْتماعاً مَعَ تَفَرُّقِ اهْوائِهِمْ وَ تَشَتُّتِ آرائِهِمْ مِنْ تَعْظِیمِ الْوَفاءِ بِالْعُهُودِ، وَ قَدْ لَزِمَ ذلِکَ الْمُشْرِکُونَ فِیما بَیْنَهُمْ دُونَ الْمُسْلِمِینَ لِمَا اسْتَوْبَلُوا مِنْ عَواقِبِ الغَدْرِ؛

اگر پیمان بین تو و دشمن بسته شد یا تعهد پناه دادن را به او دادی جامه وفا را بر عهد خویش بپوشان، و تعهدات خود را محترم بشمار، و جان خود را سپر تعهدات خویش قرار ده، زیرا هیچ یک از فرائض الهی نیست

(1) بحار الانوار، جلد 69، صفحه 198، (حدیث 26)

(2) غرر الحکم، حدیث 1762.

(3) غرر الحکم، حدیث 9577.