اخلاق در قرآن جلد 3 صفحه 308

بعضی از پیامدهای سوء آن نیز اشاره گردیده است، و اگر در مذمت این صفت نکوهیده جز بعضی از این آیات نبود کفایت می کرد تا چه رسد به این آیات متعدد و روایات بیشتری که در بحث آینده خواهد آمد.

سوءظن در روایات اسلامی

نکوهش از سوء ظن به عنوان یکی از بدترین و زشت ترین رذائل اخلاقی در روایات اسلامی بازتاب گسترده ای دارد. به عنوان نمونه به روایات زیر توجه فرمایید:

1- در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می خوانیم: «ایّاکُمْ وَ الظَّنُّ فَانَ الْظَنَّ اکْذَبُ الْکِذْبِ؛ از گمان بد بپرهیزید که گمان بد، بدترین نوع دروغ است». «1»

2- در حدیث دیگری از همان حضرت می خوانیم: «انَّ اللَّهَ حَرَّمَ مِنَ الْمُسْلِمِ دَمَهُ وَ مالُهُ وَ عِرْضُهُ وَ انْ یَظُنَّ بِهِ السُّوءِ؛ خداوند خون و مال و آبروی مسلمانان را بر یکدیگر حرام کرده و همچنین گمان بد درباره آنها». «2»

3- در حدیث تکان دهنده ای از علی علیه السلام می خوانیم: «لا ایْمانَ مَعَ سُوءِ ظَنٍّ؛ کسی که سوء ظن دارد ایمان ندارد». «3»

این تعبیر ممکن

است اشاره به سوء الظن نسبت به مردم یا نسبت به خدا و یا هر دو بوده باشد.

4- در حدیث دیگری از همان حضرت می خوانیم: «ایَّاکَ انْ تُسِیی ءَ الظَنَّ فَانَّ سُوءَالظَّنِ یُفْسِدُ الْعِبادَهَ وَ یُعَظِّمُ الْوِزْرَ؛ از سوء ظن بپرهیز چرا که سوء ظن عبادت را فاسد، و پشت انسان را از بار گناه سنگین می کند». «4»

5- در حدیث دیگری از امیر مؤمنان علی علیه السلام می خوانیم: «سُوءُ الظَّنِ بِالُمحْسِنِ شَرُّالْاثْمِ وَ اقْبَحُ الظُّلْمِ؛ بدگمانی نسبت به افراد نیکوکار بدترین گناه و زشت ترین ستمگری است». «5»

______________________________
(1). وسائل الشّیعه، جلد 18، صفحه 38 (حدیث 42)، بحار الانوار، جلد 72، صفحه 195.
(2). المحجّه البیضاء، جلد 5، صفحه 268.
(3). غرر الحکم، جلد 6، صفحه 362.
(4). همان مدرک، جلد 2، صفحه 308.
(5). همان، جلد 4، صفحه 132.