جلوه های رحمت الهی صفحه 253

و روایات اهل بیت علیهم السلام و حکمت حکیمان و عرفان عارفان معالجه کند تا بفهمد آنچه را شر دیده خیر محض بوده و او به خطا آن را شر دیده است . در اینجا ممکن است کسی سخن از شیطان و دوزخ به میان آورد که در نظام آفرینش اگر شیطان و دوزخ شر نیست پس چیست ؟ !

اندیشه در خلق شیطان

اشاره

شیطان در لغت به معنای « موجودی رانده شده و بی خیر » و در اصطلاح قرآن مجید به مفهوم « نیرویی سرکش و عنصری یاغی » و به طور کنایه عبارت از « انس یا جنّی که مفسد و بدکار می باشد و به همین خاطر دچار نومیدی و پریشانی و نخوت است » می باشد .

چنین موجودی که منبع شرّ و طغیان و فساد و بدکاری است هرگز با این صفات و عناوین خلق نشده ، بلکه آفرینش او همانند سایر مخلوقات حق به پاکی و درستی و سلامت ذات و هویت صورت گرفته و برای عبادت و بندگی و پرستش و طاعت آفریده شده ، ولی چون دیگر بدکاران و مفسدان به اراده و اختیار خود از روی کبر و نخوت و ایستادگی در برابر حق فساد و بدی را انتخاب کرده و به فساد و افساد و اغوا و گمراهی دیگران هم برخاسته است .

امیر المؤمنین علیه السلام در خطبه قاصعه درباره شیطان و ابتدای کارش که در مدار بندگی و طاعت قرار داشت می فرماید :

« فَاعْتَبِرُوا بِما کانَ مِنْ فِعْلِ اللّٰهِ بِإبْلیسَ ، إذْ أحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّویلَ ، وَ جَهدَهُ الجَهیدَ وَ کَانَ قَدْ عَبَدَ اللّٰهَ سِتَّهَ آلافِ سَنَهٍ ، لَا یُدْریٰ أ مِنْ سِنِیّ الدُّنیَا أمْ مِنْ