تحولات روحی وحرکت اصلاحی انسان (تفسیر موضوعی المیزان) صفحه 15

در آيه فــوق اگر مراد از «تقوا» اجتناب از گناهاني باشد كه قبلاً مرتكب شده بودند، و بعد از نـزول اين دستور از آن توبــه كنند، آن وقــت معناي «اِنَّ اللّــهَ تَوّابٌ رَحيمٌ» اين مي‌شــود كه خــدا بسيــار پذيـراي توبــه اســت، و نسبــت به بندگــان تائــب كه به وي پناهنــده مي‌شونــد مهــربـــان اسـت.

اما اگر مراد به «تقوي» اجتناب از مطلق گناهان باشد هرچند كه تاكنون مرتكب آن نشده باشند، آن وقت مراد به جمله «اِنَّ اللّهَ تَوّابٌ رَحيمٌ» اين مي‌شود كه خدا بسيار به بندگان باتقوايش مراجعه نموده و درصدد هدايت بيشتر آنان برمي‌آيد و هر لحظه با فراهم كردن اسباب، آنان را از اين‌كه در مهلكه‌هاي شقاوت قرار گيرند، حفظ مي‌كند، و نسبت به ايشان مهربان است.

(28) تحولات روحي و حركت اصلاحي انسان

خدا دو جور توبه دارد ـ يك توبه خدا قبل از توبه بنده است، و آن به اين است كه به بنده‌خود رجوع‌نموده و اورا موفق‌به‌توبه مي‌نمايد: «ثُمَّ تابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا»(118/توبه) و يك توبه ديگرش بعد از توبه بنده است، يعني وقتي بنده‌اش توبه كرد، دوباره به او رجوع مي‌كند، تا او را بيامرزد و توبه‌اش را بپذيرد «فَمَنْ تابَ مِنْ بَعْدِ ظُلْمِه وَ اَصْلَحَ فَاِنَّ اللّهَ يَتُوبُ عَلَيْهِ ـ پس هركس بعد از ظلم و گناهش توبه كند و خود را اصلاح نمايد خدا هم به او برمي‌گردد، و توبه‌اش را مي‌پذيرد.» (39 / مائده) (1)

تقوي و توبه (29)

ميزان تقوي، و ميزان توان انسان

«فَاتَّقُوااللّهَ مَااسْتَطَعْتُمْ...»

«بنابراين تا آن‌جا كه در توان داريـد ، تقواي الهي را پيشه كنيد...،» (16 / تغابن)

ـ بــه مقــدار استطــاعتتــان از خــدا بتــرسيــد، و ذرّه‌اي از آن مقــدار را از تقــوي و تـرس خــدا كوتــاه نيائيـد.