تحولات روحی وحرکت اصلاحی انسان (تفسیر موضوعی المیزان) صفحه 21

توكل، و كفالت الهي (37)

ـ «فَهُـــوَ حَسْبُـــهُ»

چنين كسي خدا كافي و كفيل او خواهد بود، و آن وقت آن‌چه را كه او آرزو كند، خداي تعالي هم همان را برايش مي‌خواهد، البته آن‌چه را كه او به مقتضاي فطرتش مايه خوشــي زندگي و سعادت خود تشخيص مي‌دهد، نه آن‌چه را كه واهمه كاذبش سعادت و خوشـــي مي‌دانـــد.

به حكم «وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ...» (3 / طلاق) از جائي كه او احتمالش را هم ندهد رزق مادي و معنوي‌اش را فراهم مي‌كند. رزق مادي‌اش را بدون پيش بيني خود او مي‌رساند، براي اين‌كه او قبل از رسيدن به چنين توكلي رزق خود را حاصل دسترنج خود و اثر اسباب‌هاي ظاهري مي‌دانست، همان اسبابي كه دل به آن بسته بود، و از آن اسباب هم كه بسيار زيادند جز به اندكي اطلاع نداشت، لكن خداي سبحان از همه

(38) تحولات روحي و حركت اصلاحي انسان

اسباب‌ها خبر دارد و اوست كه اسباب و مسببات را پشت سرهم مي‌چيند، هرطور كه بخواهد نظام مي‌بخشد، و به هريك از آن اسباب بخواهد اجازه تأثير مي‌دهد تأثيري كه خود بنده چنان تأثيري برايآن سراغ نداشته است.

از لحاظ رزق معنوي ـ كه رزق واقعي همانست، چون مايه حيات جان آدمي است و رزقــي است فناناپذيــر ـ آن را نيز بدون پيش بيني خود او مي‌رساند، دليلش اين است كه انسـان نه از چنين رزقــي آگهي دارد، و نه مي‌دانــد كه از چه راهــي بوي مي‌رســد.

خداي سبحان كه ولي و عهده‌دار سرپرستي بنده متوكل خويش است، و او را از پرتگاه هلاكت بيرون مي‌كشد و از طريقي كه خود او پيش‌بيني آن را نمي‌كند، روزي مي‌دهد. البته وقتي بنده بر خدا توكل كرده و همه امور خود را به او واگذار مي‌كند، هيچ‌چيز از كمال و از نعمت‌هائي را كه قدرت بدست آوردن آن را در خود مي‌بيند از دست نمي‌دهد و آن‌چه را كه اميدوار بود به وسيله سعي و كوشش خود به دست آورد

توكل، و كفالت الهي (39)

همــان را خداي تعالي برايش فراهــم مي‌كند، براي اين‌كه او به وي توكل كرده و خدا همه كاره او مي‌شود، و هيچ سبب ظاهــري اين‌طور نيست، براي اين‌كه هر سببي را كه در نظر بگيري يكبار كارگر مي‌افتد و بار ديگــر نمي‌افتد، ولي خداي تعالي اين‌طور نيست او به كار خود مي‌رسد «...اِنَّ اللّهَ بالِــغُ اَمْرِهِ...» (3 / طلاق) و تمامي امور در حيطه قدرت خداي‌تعالي است.