فرهنگ صفات (اخلاقی) صفحه 325

امنیت، آسایش و سلامتی بی بهره خواهد بود.

برخی مفهوم عدالت را عبارت از حفظ جایگاه حقوق مردم دانسته و گفته اند: هنگامی عدالت به معنای درست خود تحقق می یابد که هر صاحب حقی به اندازه صحیح حق خود از آن بهره مند گردد.

گرچه تعریف کاملی از عدالت در دست نیست لیکن می توان میزان در صحت مفهوم عدالت اجتماعی را در نظر گرفتن نیازهای طبیعی و واقعی انسان دانست. مفهوم حقیقی عدالت اجتماعی آن است که استحقاق های طبیعی و واقعی انسان در قلمرو حیات فردی و اجتماعی وی در نظر گرفته شود و با عنایت به همین نیازهای طبیعی، حقوق افراد جامعه از عالی و دانی آن چنان مراعات گردد که به هر کس برابر نیاز و استحقاقش داده شود و در حقّ هیچ کس از هیچ جهت ستمی روا نگردد.

مفهوم عدالت اجتماعی مانند معنای مطلق عدل از دامنه گسترده ای برخوردار است به گونه ای که در پرتو آن، جمیع نیازهای روحی و جسمی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی انسان مرتفع می گردد، لیکن بروز و ظهور و محک ارزیابی آن عمدتاً امور اقتصادی است، به طوری که اگر مثلاً زمامداری بتواند با اجرای عدالت اقتصادی، نیازهای واقعی مردم را در این زمینه پاسخ گو باشد، بستر لازم برای تأمین عدالت در سایر موارد را نیز فراهم کرده و به مراتب، بهتر و آسان تر می تواند عدالت در سایر زمینه ها را تحقق بخشد؛ همچنان که فقدان عدالت اقتصادی نیز در واقع به منزله پشت پا زدن به همه نیازهای طبیعی و نادیده گرفتن بسترهای دیگر عدالت خواهد بود.

گویا به همین جهت است که در روایات معصومین علیهم السلام بر این قسم عدالت تأکید بیشتری شده ؛ کسانی هم که عدالت اجتماعی را همان عدالت اقتصادی معرفی کرده اند، در واقع به اهمیت فوق العاده آن از این دیدگاه اشاره نموده اند.