دریچه ای گشوده بر آفتاب (نهج البلاغه و مبانی حکومت اخلاق و تربیت) صفحه 10

*****

خودشناسی نخستین گام در راه وظیفه شناسی است

«به جهان آمدید و در این تالار مجلل که از گنبد فیروزه ی آسمان سقف بسته و با پرنیان سبز چمن فرش شده است، منزل گزیدید. شمعهای دل افروز ستارگان بر طاق خانه ی شما می درخشد و از پرتو خورشید و ماه کانون حیاتتان گرم و روشن است. از روشندلان سپهر گرفته تا کرمهای مستمندی که در دل تیره ی خاک جای دارند، یعنی کلیه ی عوامل طبیعت- همه- فرمانبردار شما شده اند و این طبایع تندخو و سرکش در مقابل بنی آدم، سر تسلیم پیش آورده و به زانو درافتادند. آیا هیچ به این فکر افتاده اید که به آدمیزاده این همه اقتدار و تسلط برای چه اعطا شده است؟.

آیا می دانید، که بشر در مقابل این همه لطف و موهبت، به چه چیز وامدار است؟ آری، وظیفه، اما در راه وظیفه شناسی، نخستین قدم، خودشناسی است... در میان موجودات عالم، فقط انسان است که گاه به نیروی شاهباز روح به عالم بالا بال می گشاید و زمانی مجذوب آغوش زمین می گردد که گهواره ی پرورش اوست. و همین طبیعت آشفته که از غرائز متضاد تشکیل شده است او را موجودی خارق العاده و مرموز جلوه داده و بر تمام کائنات سروری بخشیده است.

مرام پیامبران و نوامیس آسمانی، اصولا بر هدایت توده ها به وظایف فردی و اجتماعی قرار دارد و قرآن مجید بدین مطلب شاهدی صادق است. آنجا که خداوند می فرماید: هدف ما از آفرینش جن و انس، جز عبادت آنها، چیز دیگر نیست، یعنی انجام وظیفه و در نتیجه ی طی تکامل...»(1).