دریچه ای گشوده بر آفتاب (نهج البلاغه و مبانی حکومت اخلاق و تربیت) صفحه 56

اسلامی که روابط هیئت حاکمه با مردم از نوع ارتباط پدر و فرزندی است، چون پدر و فرزندان، هر دو موجوداتی عاقل و مختار و آزاده بوده و توده ی مردمان «عیال الله» اند و مومنان برادران و خواهران یکدیگرند که (انما المومنون اخوه) و کلا اعضای یک خانواده محسوب می شوند، لزوما طرز برخورد هیئت حاکمه با افراد ملت، مشفقانه، انسانی و شرافتمندانه است و به مصداق توصیه ی امام علی (علیه السلام) که فرمود: «و لا تکن عبد غیرک و قد جعلک الله حرا»(2) در چنین نظام اجتماعی، مردم آزاد و مستقل و متکی به خود پرورده می شوند و در پناه حکومت عادلانه ی الهی که خدمتگزار صدیق آنهاست، با برخورداری از موهبت برادری و تساوی حقوق پشتوانه عاطفی شعارهای اسلامی ارزنده ای نظیر:«الناس کلهم سواء کاسنان المشط»(3) (همه ی مردم مانند دانه های یک شانه، از لحاظ حقوق برابر و مساوی اند) به زندگی سعادتمندانه ای که توام با اعتماد و اطمینان به هیئت حاکمه است می رسند.

*****

(1) ماخذ پیشین، ص 387.
(2) نهج البلاغه، صبحی الصالح- همان- و من وصیه له علیه السلام (31) ص 401.
(3) ابی جعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، معروف به صدوق، من لا یحضره الفقیه، (بی تا) ص 579.

توده های مردم چونان دانه های یک شانه اند

موید وجود این نوع رابطه، میان حاکم جامعه ی اسلامی و مردم، توصیه های مستمری نظیر این عبارات است که حضرت علی (علیه السلام) ضمن نامه ها، خطبه ها و فرمانهای خود در نهج البلاغه به عاملان و استانداران خویش خاطرنشان فرموده است.

«ثم تفقد من امورهم ما یتفقد الوالدان من ولدهما»(1) «به امور مردم همانند پدر و مادری که به وضع فرزندانشان رسیدگی می کنند، رسیدگی نما»