دریچه ای گشوده بر آفتاب (نهج البلاغه و مبانی حکومت اخلاق و تربیت) صفحه 63

پس وقتی رعیت حق والی را ادا کرد و والی حق او را ادا نمود، حق در میان آنان عزت می یابد و راههای دین برپا می گردد و نشانه های عدل اعتدال می یابد و سنتها بر وجه خود جریان می یابد و زمانه به آن، آبادان می گردد...

عدالت نباید فدای مصلحت شود

علاوه ی بر این حقوق برابر و واجب که شناخت و ادای آنها در فراهم ساختن اعتماد و اطمینان و همکاری میان مردم و هیئت حاکمه موثر می باشد و در سراسر نهج البلاغه ی شریف خصوصا در نامه ی مشهور امام (علیه السلام) به مالک اشتر به تفصیل پیرامون آنها بحث شده و وظایف حاکم و کارگزاران دولت در قبال طبقات مختلف جامعه ی روشن گردیده است، به نظر نگارنده مهمترین عواملی را که امام علی (علیه السلام) ضمن بحثهای حکیمانه و پرشور خود، درباره ی ایجاد اعتماد در مردم نسبت به هیئت حاکمه و پیدائی حرکت و شوق به همکاری با حکومت در آنها برمی شمرد و بر اهمیت و نقش حیاتی آنها تاکید می فرماید، موضوع رهبری و وجود رهبر یا حاکم دانای پرهیزکار دادگر دلسوز جامع شرایط، برای جامعه و نحوه ی عمل هیئت حاکمه به تعهدات الهی و مسئولیتهای انسانی خود و چگونگی اجرای دقیق قانون و سپردن کارهای جامعه به کاردانان لایق متعهد و برقراری عدالت اجتماعی از بین رفتن تبعیضها استثناها و جایگزینی ضوابط بجای روابط و جلوگیری از نفوذ فرصت طلبان و منافقان ریاست طلب در کادر رهبری و حکومت است.

به گفته ی استاد شهید مطهری:

«از نظر علی علیه السلام، آن اصلی که می تواند تعادل اجتماع را حفظ کند و همه را راضی نگهدارد، به پیکر جامعه سلامت و به روح اجتماع آرامش بدهد، عدالت است. ظلم و جور و تبعیض قادر نیست حتی روح خود ستمگر و روح آن کسی را که به نفع او ستمگری می شود، راضی و آرام نگهدارد، تا چه رسد به ستمدیدگان و پایمال شدگان. عدالت، بزرگراهی است عمومی که همه را می تواند در خود بگنجاند و بدون مشکلی عبور دهد. اما ظلم و جور، کوره راهی است که حتی فرد ستمگر را به مقصد نمی رساند... علی (علیه السلام) عدالت را یک تکلیف و وظیفه ی الهی، بلکه یک ناموس الهی می داند و هرگز روا نمی شمارد که یک مسلمان آگاه به تعلیمات اسلامی، تماشاچی صحنه های تبعیض و بی عدالتی باشد، به نظر او عدالت نباید فدای مصلحت بشود، تبعیض و رفیق بازی و باندسازی و دهانها را با لقمه های بزرگ بستن و دوختن، همواره ابزار لازم سیاست قلمداد شده است»(1) نه از لوازم حکومت دینی.