دریچه ای گشوده بر آفتاب (نهج البلاغه و مبانی حکومت اخلاق و تربیت) صفحه 79

*****

سیاست فاضله و سیاست ناقصه

نوع رهبری جامعه ی اسلامی یا ولایت و زعامت فقیه که در واقع تداوم خط مشی انبیاء الهی و مکمل مسئولیت ولایت عهداری ائمه ی معصومین می باشد، به تعبیر فلاسفه:«از نوع سیاست فاضله بوده که غرض از آن تکمیل خلق و لازمه اش نیل به سعادت است. چه سایس فاضل- همواره- تمسک به عدالت کند و رعیت را به جای اصدقاء دارد و مدینه را از خیرات عامه مملو نماید و خویش را مالک شهوات دارد. در حالی که در سیاست ناقصه- که عکس سیاست فاضله است- نتیجه ی آن استعباد خلق است و لازمه اش نیل به شقاوت، چه سایس ناقص، تمسک به جور کند و رعیت را به جای خول (خدمتکاران و چارپایان) و عبید دارد و مدینه را از شرور عامه آکنده کند و خویشتن را بنده ی شهوات دارد»(1).

*****

انواع حکومت و مدیریت: مکتب مبتنی بر اصالت وحی و اصالت رای

به عبارتی دیگر، برای حکومت و مدیریت جوامع در یک تقسیم بندی کلی می توان به دو مکتب با دو جهان بینی مغایر قائل شد: یکی مکتب مبتنی بر اصالت وحی و ساختار حق جوئی و عدالتخواهی و دو دیگر: مکتب پایه گذاری شده بر اصالت رای است، که پیشبرد اهداف حاکم غالبا توام با حق کشی و ستمگری و نفی ارزشهای اخلاقی، اصل شمرده می شود. در مکتب نخستین، که روش پیامبران و رهبران دین مدار صالح خداترس باتقوی است، هدف اصلی رهبر یا حاکم، تامین رضای خداوند و مصالح مردم و پاسداری از حقوق محرومان است و در مکتب دوم که شکل احراز زمامداری به صور انتصاب، وراثت سلطنتی، انتخاب، قهر و غلبه، کودتا

و نظایر آن میسر می گردد، تامین منافع شخصی و ارضای حس جاه طلبانه ی زمامدار، یا دار و دسته و حزب پشتیبان او ملاک عمل بوده و منظور اصلی و هدف غائی حکومت، استثمار و استبعاد خلق است.