کتابخانه بالقرآن

دانستنیهای پیامبر اکرم حضرت محمّد صلی الله علیه و آله و سلم صفحه 586

صفحه 586

فصل پنجم

فراهم شدن مقدمات هجرت به مدینه

با توجه به بحث گذشته اینک به دنباله آن که موجب اسلام مردم مدینه و هجرت رسول خدا صلی الله علیه و آله

و مسلمانان به آن شهر گردید توجه کنید، و این قسمت را ما قبلا در شرح حال رسول خدا صلی الله علیه و آله به طور مشروح نگاشته ایم که ذیلا از نظر شما می گذرد:

در شهر یثرب - که بعدها به مدینه موسوم گردید - دو قبیله به نام اوس و خزرج زندگی می کردند و در مجاورت ایشان نیز تیره هائی از یهود سکونت داشتند که به کار تجارت و سوداگری مشغول بودند و تدریجا سرزمینها و مزارعی در اطراف شهر خریداری کرده و محله هائی مخصوص به خود داشتند، و تاریخ مهاجرت این یهودیان به یثرب به سالهای زیادی قبل برمی گشت و طبق برخی از روایات، نخستین گروهی که به منظور مجاورت به یثرب آمدند چند تن از بزرگان و دانشمندان یهود بوده که چون در کتابهای خود دیده بودند که آخرین پیامبر الهی بدان شهر هجرت می کند ولی زمان آن را نمی دانستند برای دیدار آن حضرت و ایمان به وی به یثرب مهاجرت کرده و در آنجا ماندند، و تدریجا فرزندان ایشان رو به تزاید گذارده و به کار تجارت و زراعت مشغول شدند.

میان قبیله اوس و خزرج سالها آتش جنگ و اختلاف زبانه می کشید و هر چند وقت یک بار بجان هم می افتادند و گروهی را به خاک و خون افکنده و گاهی به دنبال جنگ آنکه پیروز می شد خانه و نخلستان قبیله شکست خورده را ویران کرده و به آتش می کشیدند، و بحث در اینکه آیا ریشه این اختلاف چه بوده و از کجا سرچشمه گرفته بود ما را از وضع تدوین این مختصر خارج می کند، و بعید نیست - چنانچه برخی از مورخین

نوشته اند - این جنگ و خونریزی به تحریک و دسیسه یهودیان ساکن یثربه صورت گرفته و آنها برای آنکه به آسودگی بتوانند به کار تجارت و اندوختن پول و ثروت و تشکیل دادن بانک زمین و قبضه کردن اقتصاد و بازار کشاورزی و محصول مردم مشغول باشند صاحبان اصلی سرزمین یثرب را بجان هم انداختند و این سرگرمی خانمان برانداز را برای آنها فراهم ساختند و خودشان با آسایش خاطر به تعقیب هدفشان پرداختند.

و با این حال گاهی هم متعرض یهود میشدند و با آنها نیز به جنگ و ستیز می پرداختند. یهودیان که اهل کتاب بودند و مژده ظهور پیغمبری را در سرزمین حجاز و هجرت او را به شهر یثرب از علماء و دانشمندان خود شنیده و در کتابها خوانده بودند، گاهگاهی در بحثها و نزاعهائی که میان آنها و اعراب یثرب پیش می آمد به آنها می گفتند پیغمبری ظهور خواهد کرد و چون او بیاید ما بدو ایمان آورده و به دستیاری او شما را نابود خواهیم کرد.

اوس و خزرج روی اختلافات قبلی، خود را برای جنگ تازه ای آماده می کردند و هر دو دسته می کوشیدند قبائل دیگر عرب را نیز با خود هم پیمان کرده نیروی بیشتری برای سرکوبی و شکست حریف پیدا کنند تا در هنگام برخورد و جنگ از قدرت بیشتری برخوردار باشند. این جنگ که دو سال پیش از هجرت رسول خدا صلی الله علیه و آله به مدینه اتفاق افتاد همان جنگ «بعاث» بود که افراد بسیاری از دو طرف در آن کشته شده و خانه ها و نخلستانهائی ویران و به آتش کشیده شد. دو قبیله اوس و خزرج به

سوی قبائل مکه متوجه شده و هر کدام در صدد برآمدند تا آنها را با خود هم پیمان و همراه کرده واز نیروی آنها علیه دشمن خود کمک گیرند. و طبق نقل ابن اسحاق در سیره، اوسیان زودتر از قبیله خزرج به این فکر افتاده و چند تن از افراد آن قبیله که در راس آنها شخصی به نام «انس بن رافع» بود به مکه آمدند تا با قریش علیه خزرج پیمان ببندند. رسول خدا صلی الله علیه و آله چنانچه پیش از این گفتیم پیوسته مترصد بود تا افراد تازه ای را بدین خود دعوت کند، و به خصوص هنگامی که می شنید از قبائل اطراف و مردم شهرهای دیگر جزیره العرب افرادی به مکه آمده اند خود را به نزد آنها رسانده و اسلام را برایشان عرضه می کرد،