- سخن ناشر 1
- مقدمه 3
- اشاره 6
- فصل اول: تعلیم و تربیت قدسی (بصیرت اخلاقی) 6
- پیش درآمد 7
- یک. تعلیم و تربیت 11
- الف. بصیرت اخلاقی در لغت و اصطلاح 19
- اشاره 19
- دو. تعلیم و تربیت قدسی (بصیرت اخلاقی) 19
- ب. بصیرت اخلاقی در فرهنگنامه تعلیم و تربیت 21
- ج. رشد فکری و اخلاقی انسان در عصر ظهور 23
- د. چگونگی شکوفایی تعلیم و تربیت 24
- سه. پیوند دانایی و فرزانگی 29
- چهار. چرایی توجه به تعلیم و تربیت قدسی 34
- 4_1. ریشه یابی کاستی های تربیتی 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- 4_1_1. علل مشکلات از دیدگاه امام خمینی رحمه الله 37
- اشاره 39
- 4_1_2. علل ناراستی های قبل از ظهور از دیدگاه روایات 39
- الف. قساوت و ناراستی قلوب 40
- ب. نبود حق و عدالت 40
- ج. کفر و تباهی جوامع 41
- د. مرگ انسانیت و اوج شیطنت ابلیس 41
- ه. ضعف ایمان و دینداری 42
- و. نبود اخلاق و معنویت 43
- ز. کم رنگ شدن خردورزی و دانایی 43
- 4_2. تکامل فراگیر (کمال نهایی و کمالات فرعی) 45
- اشاره 45
- کمال مطلوب انسان 47
- تحقّق کمال نهایی 48
- 4_3. بایستگی انقلاب اخلاقی و تربیتی 52
- پنج. برترین راه نجات 56
- اشاره 56
- هدف روشن 57
- فصل دوم: ساز و کارهای تعلیم و تربیت مهدوی 61
- اشاره 61
- پیش درآمد 62
- 1. شکوفاسازی عقول انسانی 63
- 2. فرهنگ سازی جامع 69
- 3. تأثیرگذاری معنوی (ولایت تکوینی) 70
- 4. پالایش ناپاکی های درونی 72
- 5. مانع زدایی و تغییر ساختارهای فرهنگی 74
- 6. شکوفایی فطرت انسانی 77
- 7. ترویج و تثبیت ارزش های اخلاقی 78
- 8. کنترل و نظارت فراگیر 78
- 9. درمان بیماری های روحی 80
- 10. تقویت باورهای اعتقادی و ایمانی 82
- 11. تعلیم حکمت و دانش قدسی 83
- 12. بازسازی هویت و منزلت انسانی 85
- 13. تطهیر و نورانی کردن جامعه 87
- 14. برپاداشت سیاست فاضله (حکومت قدسی) 89
- 15. نقش اثرگذار صالحان و پاکان 91
- 16. ایجاد غنای واقعی در بشر 93
- 17. بهسازی اخلاق کارگزاران 96
- 18. حاکمیت اندیشه قرآنی 99
- 19. پر رنگ کردن ماهیت «عبادی» انسان 101
- 20. رفع نیازهای مادی و تعدیل خواسته ها 103
- 21. وحدت و الفت انسان ها 105
- 22. فراگیری و همگانی شدن تعلیم و تربیت 107
- 23. ارشاد و نصیحت گری 108
- 24. مفاسدزدایی از جامعه 110
- 25. اجرای تعالیم و قوانین الهی 112
- اشاره 114
- فصل سوّم: ویژگی های تربیت مهدوی 114
- پیش درآمد 115
- اشاره 120
- یک. فضیلت محوری و معنویت گرایی تربیت 120
- مؤلفه های نظام تربیت معنوی 124
- اشاره 127
- 1. الگوی آماده سازی فکری 127
- 2. الگوی نشاط انگیزی درونی 127
- 3. الگوی تواناسازی روحی (تقویت روحی) 127
- شاخصه ها و الگوهای تربیت فضیلت گرا 127
- 6. الگوی به گزینی (آراسته گرایی) 128
- 4. الگوی تغییر تدریجی 128
- 5. الگوی تحوّل بنیادین (تحوّل باطنی) 128
- 7. الگوی مسؤولیت آفرینی 129
- 8. الگوی اعتدال 131
- 9. الگوی عزّت بخشی 131
- 10. الگوی مهرورزی با معبود 132
- دو. خردورزی و اصول گرایی تربیت 133
- اشاره 133
- 1. اصل ارجمندی و شرافت انسان 138
- اشاره 138
- اصول تربیت بایسته 138
- 2. اصل مساوات و برابری انسان ها 139
- 4. اصل چند بعدی بودن انسان 140
- 3. اصل اراده و دانایی انسان 140
- 5. اصل جهت داری زندگی 141
- 6. اصل توانایی و ظرفیت انسان ها 141
- 7. اصل همّت مضاعف و عمل صالح 142
- 8. اصل جهل زدایی 143
- سه. اصلاح گرا و تحوّل بخش بودن تربیت 144
- اشاره 144
- 1. باورها و بینش ها 147
- اشاره 147
- الگوهای اصلاح و تغییر 147
- 2. عادت ها و منش ها 148
- 3. خُلقیات و خصلت ها 149
- 4. ایده ها و ارزش ها 149
- 5. نیازها و خواسته ها 150
- 6. آداب و رسوم 151
- اشاره 152
- چهار. آرمانی و هدفمند بودن تربیت 152
- بایستگی هدفمندی در تربیت 155
- اشاره 161
- پنج. ولایت گرایی و امامت محور بودن تربیت 161
- مؤلفه های تربیت ولایی 165
- اشاره 169
- شش. فراگیری و چند بعدی بودن تربیت 169
- اشاره 173
- بایسته های تربیت فراگیر 173
- یکم. تربیت، باید همه سنین و جنسیت ها را شامل بشود. 173
- دوّم. تربیت شامل همۀ ابعاد و زوایای انسان باشد. 174
- سوّم. تربیت همۀ خواسته ها و عواطف انسان را در نظر بگیرد. 175
- چهارم. تربیت، دنیا و آخرت را با هم در نظر بگیرد. 176
- هفت. آیینی و دین گرا بودن تربیت 177
- اشاره 177
- ویژگی های تربیت دینی 180
- جایگاه واقعی تربیت دینی 181
- اشاره 185
- هشت. تعادل بخش و اعتدال گرا بودن تربیت 185
- دو بعد مهم عدالت 192
- اشاره 196
- نه. قدسی و الهی بودن تربیت 196
- 1. اثرگذاری معنوی تربیت 199
- 2. خداگرایی تربیت 200
- 3. انسان سازی تربیت 202
- 4. تقویت بعد روحانی و عرفانی انسان 203
- 5. تقویت بعد فرجام گرایانه زندگی 204
- ده. شکوفا کننده و کمال گرا بودن تربیت 206
- یازده. مشفقانه و مردم گرا بودن تربیت 211
- دوازده. پویایی و منعطف بودن تربیت 216
- سیزده. جامع و بنیادی بودن تربیت 218
- اشاره 218
- 4. رویکرد بهسازانه 219
- 2. رویکرد تعالی بخشی 219
- 3. رویکرد تحول گرایانه 219
- 1. رویکرد هدایت گرایانه 219
- 6. رویکرد درمان گرایانه 220
- 5. رویکرد مشکل زدایانه 220
- 7. رویکرد بشارت گرایانه 220
- منابع 225
4_1_1. علل مشکلات از دیدگاه امام خمینی رحمه الله
یکی از علما و بزرگانی که به دقت این مسأله را مورد توجه قرار داده، امام خمینی (ره) است که برای وضع همه قواعد اخلاقی و ارائه برنامه های فرهنگی و تربیتی، توجه به آنها بایسته است. اینجا به چند مورد از دیدگاه های ایشان درباره ریشه وکنه ناراستی ها و مشکلات اشاره می شود:
الف. حب دنیا
به نظر امام خمینی یکی از عوامل اصلی عقب ماندگی اخلاقی انسان و فزونی رذایل اخلاقی، دنیاگرایی و حبّ غیر طبیعی دنیا و تحمّلات مادی است:
ریشه تمام اختلافاتی که فاقد هدف مشخص و مقدسی باشد، به حب دنیا بر می گردد و اگر در میان شما هم چنین اختلافاتی وجود دارد، برای آن است که حبّ دنیا را از دل بیرون نکرده اید. مردان خدا که حب دنیا را از دل بیرون کرده اند، هدفی جز خداوند ندارند، هیچ گاه با هم بر خورد نداشته، چنین مصایب و مفاسدی به بار نمی آورند. اگر تمام پیامبران الهی امروز در یک شهر گرد آیند، هرگز با هم دوییت و اختلاف نخواهند داشت؛ زیرا هدف و مقصد یکی است. دل های همه متوجه به حق تعالی بوده، از حب دنیا خالی است.(1)
ب. عدم تربیت و تزکیه
از دیدگاه امام خمینی، عدم اصلاح اخلاقی انسان ها نداشتن تربیت صحیح و تزکیه واقعی، عامل بسیاری از کژروی ها
1- امام خمینی، جهاد ا کبر ، ص 30.