اسلام چیست؟ صفحه 2

کربلاء المقدسه محمد

1 ـ سوره انفال: آیه 24. 2 ـ سوره نساء: آیه 174. 3 ـ سوره رعد: آیه 28. 4 ـ مائده: آیه 16. 5 ـ سوره اعراف: آیه 157.

تعریف اسلام

تعریف اسلام

س: اسلام چیست؟ ج: اسلام عبارت است از یک سلسله عقاید و احکام که پاسخگوی همه نیازهای بشر، در کلیه مراحل زندگی می‌باشد. س: بنیانگذار مکتب اسلام کیست؟ ج: اسلام، زاییده فکر بشر نیست. خداوند متعال، اسلام را کامل و بدون کم و کاست، برای جهانیان نازل فرموده است. س: آیا اسلام می‌تواند برای همیشه پایدار بماند؟ و در هر زمان و مکان قابل پیاده شدن است؟ و بدرد هر ملتی می‌خورد؟ ج: خداوند متعال، اسلام را طوری قرار داده است که می‌تواند در همه اعصار و قرون، در سرتاسر پهنه زمین، دین تمامی ملتهای جهان باشد. س: آورنده اسلام کیست؟ ج: خداوند، رسالت اسلام را بر عهده آخرین پیامبرش حضرت محمد (ص) قرار داده است. س: پیغمبر اسلام در چه زمانی می‌زیسته است؟ ج: چهارده قرن پیش. شش قرن پس از میلاد مسیح (ع) امسال که سال1399 هجری قمری مطابق با1979 میلادی(1) است. یک هزارو چهارصد و دوازده سال از عمر اسلام می‌گذرد. س: دین اسلام با دین عیسی و دین موسی و دیگران چه فرقی دارد؟ ج: ادیان آسمانی بسیارند. هر دینی متناسب با زمان تشریع خودش بوده است، و همیشه با آمدن دین بعدی، دین قبلی منسوخ می‌شده است، و اسلام آخرین دین آسمانی و آخرین چراغ هدایت بشر است. فرق بین ادیان، درست مانند فرق بین مدارج تحصیلی، ابتدائی، متوسطه و دانشگاهی است. جوامع بشری نیز همچنانکه در طی اعصار و قرون، مراحل ترقی و تکامل را می‌پیموده‌اند، دین کاملتری برای هدایت آنان می‌آمده است که با سطح فکر و نوع زندگی آنان متناسب باشد، تا آنکه نوبت به اسلام رسیده است که دین همیشگی بشر است. به عبارت دیگر، ادیان آسمانی در اصل باهم اختلافی ندارند. آنچه اختلاف بین ادیان به حساب می‌آید، چیزی جز تفاوت بعضی فروع یک دین با دین دیگرنمی تواند باشد که آن هم مربوط به تغییر روش زندگی و تحول جوامع بشری است. س: آیا در اسلام تحول و تکاملی وجود دارد؟ ج: اسلام دو جنبه دارد و شامل دو نوع قواعد و قوانین است: اول، قواعد ثابت اسلام، که تحول در آنها راه ندارد، و اگر تغییر و تبدیل پیدا کنند، هلاکت و فساد ببار خواهند آورد، مانند: خوب بودن، راستگوئی و امانت داری، زشت بودن ظلم و بخل، حرام بودن احتکار و قتل، واجب بودن نماز و روزه، لازم بودن، رضایت طرفین در معامله. دوم، قوانین متحول اسلام، که قابل تغییر و تبدیل هستند، و مبنای تشخیص این قوانین، یک سلسله قواعد کلی است که اسلام وضع کرده است و در هر زمان با توجه به تحولات جوامع بشری و پیشرفتهای علمی و تغییر روش زندگی افراد بشر، حکم اسلام را در باره هرچیز تعیین می‌کنند. مثلاً، وقتی وسیله نقلیه از چارپا به ارابه، به اتومبیل، به قطار، به هواپیما و به غیره تبدیل می‌شود، یا وسیله روشنائی از شمع به پیه‌سوز، به برق، به انرژی اتمی و به غیره تکامل پیدا می‌کند، اسلام نه تنها با این تحول نظر مساعد نشان می‌دهد، بلکه بشر را برای طی مراحل تکامل زندگی مادی، تشویق نیز می‌کند. س: آیا اسلام پاسخگوی همه نیازهای بشر هست؟ چگونه؟ ج: البته! اسلام، کلیه نیازهای فرد و جامعه را مرتفع می‌سازد اما، چگونه؟ قرآن کریم و سنت پیغمبر (ص)، دو نوع احکام و مقررات تشریع کرده‌اند: اول، احکامی که اختصاص به یک موضوع بخصوص دارد، مانند: حرام بودن شرابخواری. دوم، احکامی که عمومیت دارد و کلیه موارد را شامل می‌شود، مانند: حرام بودن استعمال هرنوع ماده مست کننده. س: از کجا می‌گوئید اسلام پاسخگوی همه نیازهای بشری است؟ بسیاری پدیده‌ها نوظهور هستند که در قرآن و سنت، حتی نامی از آنها به میان نیامده است، مانند: بانک و بیمه که در هنگام نزول قرآن و آغاز رسالت اسلام مردم نام آن را هم نشنیده بودند. ج: اسلام دین خدا است و مشیت خداوند برآن قرار گرفته است که تا ابد بشر را بوسیله این دین هدایت فرماید، و علم خداوند بر همه چیز احاطه دارد. بنا بر این، ما معتقدیم که اسلام پاسخگوی همه نیازهای بشر است، حتی در مورد پدیده‌های به قول شما نوظهور! همین دو مثال که شما ذکر کردید. اسلام ضمن قوانین کلی، حکم خود را در باره هردوی آنها صادر کرده است. مگر بانک غیر از مجموعه خدماتی مانند وام، ضمانت، حواله و از این قبیل است که اسلام جزء به جزء، احکام مربوط به آنها را بیان کرده است. بیمه هم، یکی ازمصادیق آیه شریفه قرآن کریم: (الا ان تکون تجارة عن تراض منکم)(2) است، که هرگونه داد و ستد را با رضایت طرفین صحیح می‌داند، و مشمول قاعده کلی: (اوفوا بالعقود) است. که اجرای هرگونه قراردادی را با شرائط مذکور در فقه اسلام واجب می‌گرداند. س: انسان، چه احتیاجی به اسلام دارد؟ ج: اسلام عبارت است از عقاید و احکام. اصول عقاید اسلام، حقیقت‌اند، و هرکس از حقیقت رو گردان باشد، خرافاتی است. از طرف دیگر، اعتقاد نداشتن به اصول عقاید اسلام، باعث محرومیت آدمی از رستگاری آخرت می‌باشد. احکام اسلام را اگر کسی گردن ننهد، با دست خود، زندگی دنیایش را خراب‌کرده است، تکلیف آخرتش هم که معلوم است. شریعت اسلام بر همه نظام‌ها و قوانین‌ها برتری دارد قوانین اسلام، همه جا و همه وقت با مراحل مختلف زندگی انسانها قابل تطبیق است. به عبارت دیگر، باید گفت: خوشبختی برای انسان جز در سایه تعالیم عالیه اسلام، مفهومی ندارد. س: اولاً، از کجا بفهمیم که غیر از این جهان که در آن زندگی می‌کنیم، جهان دیگری هم هست که آخرت نام دارد و لازمه سعادت انسان در آن جهان، اعتقاد و عمل به اسلام است؟ ثانیا، به چه دلیل شریعت اسلام از دیگر نظام‌ها و قوانین بشری بهتر است و با اوضاع و احوال زندگی انسانها سازگارتر است؟ ج: در مورد اینکه، از پس این جهان که در آن بسر می‌بریم جهان دیگری هم هست، دلایل بسیاری وجود دارد، و بحث و استدلال پیرامون آن یک رشته از علوم اسلامی بنام علم کلام را تشکیل می‌دهد. از نظر علوم روز هم تحقیقات روانشناسی در زمینه‌های تنویم مغناطیسی و احضار ارواح و غیره، جاودانگی روح را پس از مرگ به اثبات رسانیده است(3). اما، اینکه شریعت اسلام از همه نظامهای حقوقی و قوانین بشری بهتر است، با مقایسه احکام و قوانین اسلام با دیگر سیستم‌های حقوقی و قضائی و قوانین ساخته اندیشه بشر که برای رفع نیازهای گوناگون انسانها تدوین شده‌اند روشن می‌شود(4). بد نیست بدانید که دانشمندان غربی، با آنکه مسلمان نبوده‌اند، هرکدام با زبان علمی خودشان و با تعبیر مخصوص خودشان عظمت اسلام را ستوده‌اند و به برتری آن بر سایر ادیان، اعتراف کرده‌اند، از جمله: برناردشاو می‌گوید: (ای کاش اروپا زمامداری مانند محمد می‌داشت، تا همه دردهای آن را یکجا درمان کند. محمد را باید منجی بشریت دانست من معتقدم دین محمد تنها دینی است که همه شرایط لازم را دارا است، و با همه مراحل گوناگون زندگی سازگار است من پیش بینی می‌کنم که اروپای فردا دین محمد را خواهد پذیرفت. اروپای امروز هم کم و بیش اسلام را پذیرفته است وه که دنیای امروز تا چه حد به وجود مردی همانند محمد نیازمند است، که همه مشکلاتی جهان را حل کند!) دکتر گرینه فرانسوی می‌گوید: (من همه آیات قرآن را که با علوم طبیعی و بهداشتی و پزشکی که از آغاز دوران تحصیل خوانده بودم، بررسی کردم و دریافتم که با شناخت‌های علمی جدید، کاملاً انطباق دارد و در ارتباط هستند، من وقتی دریافتم که محمد بدون آنکه نزد کسی تعلیم گرفته یا درس خوانده باشد، بیش از هزاران سال پیش این سخنان را فرموده است مسلمان شدم. من اطمینان دارم هرکس که در هر رشته‌ای از علوم تخصص دارد، اگر کاری را که من کردم بکند، یعنی آیات قرآن را که به تخصص وی مربوط می‌شوند. مورد مطالعه و مقایسه قرار دهد، بی‌تردید اسلام خواهد آورد. البته اگر خردمندانه و بی‌غرض، در میدان تحقیق گام گذارد. مارکس دکتر در فلسفه می‌گوید: (محمد نخستین پیامبری است که همه سخنانش ثبت و ضبط شده است. از اینجا، می‌توان به موقعیت ممتازی که محمد دارد پی برد و راستی و درستی و بی‌کم و کاستی احادیث وی را دریافت. این یک حقیقت مسلم است که رسالت محمد این بوده است که جهانیان را با چکیده معارف ادیان گذشته آشنا سازد، و ادیان آسمانی را جلوه‌ای نوین بخشد. رسالت محمد، تنها قانون تغییرناپذیر جهان است و تمامی دستاوردهای دین محمد با افکار جدید سازگار می‌آید). شیریل رئیس دانشکده حقوق دانشگاه وین می‌گوید: (جهان بشریت به خاطر آنکه مردی بزرگ همانند محمد به آن منسوب است، افتخار می‌کند. وی با آنکه درس نخوانده بود. توانست بیش از چهارده قرن پیش، شریعتی را بنیان نهد که ما اروپایی‌ها اگر طی دو هزار سال بتوانیم به اوج معارفش راه یابیم خشنود خواهیم شد. دکتر ریسین مورخ می‌گوید: (دین محمد از همان نخستین ساعتی که در زمان پیغمبر ظهور کرد، بر این نکته تأکید داشت که یک دین جهانی است. دین اسلام برای همه نژادهای بشری آمده است، و با هر سطح فکری سازگار است، و در همه جوامع بشری در هر مرحله‌ای از تمدن که باشند، قابل پیاده شدن است). فیلسوف کرللس اول می‌گوید: (در شرق، قانونی وجود دارد که محمد فیلسوف عرب، آن را تدوین کرده و پایه‌گذاری کرده است. اگر همه مردم جهان از این فیلسوف عرب پیروی می‌کردند، و به قانون وی گردن می‌نهادند. در سراسر جهان بیش از یک حکومت وجود نمی‌داشت، و حتی دو نفر باهم اختلاف پیدا نمی‌کردند، و کسی برکسی نیازمند نمی‌شد). س: آمار مسلمانان جهان در حال حاضر چقدر است؟ ج: دقیقا معلوم نیست. آمارهایی که برخی کتابها و مجلات بدست داده‌اند، رقمی نزدیک به هشتصد میلیون (800،000،000) نفر را نشان می‌دهد(5). س: مسلمانان در کجا ساکنند؟ ج: مسلمانان، تقریبا، در همه کشورهای جهان، پراکنده‌اند و بیشترشان در آسیا و آفریقا بسر می‌برند. س: آیا مسلمانان عقیده دارند که دینشان دین جهانی خواهد گردید؟ ج: آری، مسلمانان معتقدند که دینشان دین همه جهانیان خواهد شد و یک نفر غیر مسلمان برجای نخواهد ماند. قرآن کریم وعده فرموده است که: دین اسلام را بر همه ادیان غلبه خواهد داد: (لیظهره علی الدین کله). در احادیث متواتر از پیغمبر (ص) و ائمه اطهار (ع) آمده است که در آخرالزمان مردی از دودمان پیغمبر اسلام به نام مهدی ظهور می‌کند و اسلام را در پهنه زمین، عالمگیر می‌گرداند. س: نظر اسلام راجع به زندگی دنیا چیست؟ آیا اسلام به جسم توجه دارد یا به روح نظر دارد، یا به هردو؟ ج: نظریه اسلام در باره زندگی و جسم و جان و ماده و روح، در این آیه شریفه قرآن کریم خلاصه می‌شود: (و منهم من یقول ربنا آتنا فی‌الدنیا حسنة و فی‌الآخرة حسنه و قنا عذاب النار اولئک لهم نصیب مما کسبوا)(6) یعنی: و بعضی از مردمان سخنشان این است که پروردگارا در دنیا به ما نیکی عطا کن، و در آخرت به ما نیکی عطا کن، و ما را از آتش دوزخ نگاهدار. هم اینانند که بهره کاملی از تلاش خویش می‌گیرند. در حدیث شریف آمده است: (لیس منا من ترک دنیاه لاخرته، و لیس منا من ترک آخرته لدنیاه) یعنی: از ما نیست کسی که دنیایش را به خاطر آخرتش ترک گوید، و از ما نیست کسی آخرتش را به خاطر دنیایش ترک گوید! در حدیث دیگر آمده است: (اعمل لدنیاک کأنک تعیش ابدا، و اعمل لآخرتک کأنک تموت غدا) یعنی: برای دنیایت چنان بکوش و تلاش کن که گویی تا ابد زنده خواهی ماند، و برای آخرتت چنان بکوش و تلاش کن که گویی فردا خواهی مرد!(7).

1 ـ در متن عربی:1387 هجری قمری، مطابق با1967 میلادی. 2 ـ سوره نساء: آیه 29. 3 ـ مؤلف بزرگوار در هریک از مباحث اعتقادی کتابهای مستقلی تألیف فرموده‌اند، از جمله رجوع شود به (العقائد الاسلامیه) و (کیف عرفت الله) و (هل تحب معرفة الله) که ترجمه آنها به نامهای عقاید اسلامی، آفریدگار جهان و یکتا خدای جهان آفرین منتشر شده است. ناشر. 4 ـ به عنوان نمونـه، رجوع شـود به کتاب (نظام حقوق زن در اسلام) اثر استاد شهید علامه مجاهد حاج شیخ مرتضی مطهری (ره). 5 ـ طبق برخی آمارهای اخیر، در حال حاضر مسلمانان جهان بالغ بر دومیلیارد نفر میباشند. 6 ـ سوره بقره: آیه 201 ـ 202. 7 ـ این علامت، در مواردی به کار رفته است که یکی دو سطر عبارت یا شعر عربی که با متن عربی کتاب سازگارتر بوده است، در ترجمه فارسی حذف شده است.

اصول عقاید اسلام

اصول عقاید اسلام

س: اصول عقاید اسلام کدامند؟ ج: اصول عقاید اسلام شامل سه اصل است(1) که اعتقاد به آنها لازمه‌اش اعتقاد به چند اصل دیگر نیز می‌باشد. س: آن سه اصل که اصول دین هستند کدامند؟ ج: اصل اول. اعتقاد به این است که جهان خدایی دارد دانا، توانا، حکیم، شنوا و بینا. از ازل بوده است و تا ابد هم خواهد بود. همه صفات کمال را داراست، و از هر نقص و عیب مبرا است. این خدای یگانه، شریک ندارد و همانند هیچیک از آفریدگانش نیست. اورا نمی‌توان با چشم سر دید، نه در دنیا و نه در آخرت و فقط از راه دلیل و برهان است که می‌توان فهمید، او هست و یکتا است. س: توحید یعنی چه؟ ج: توحید چهار گونه است: 1 ـ توحید ذات. یعنی: خداوند سبحان یکتا و بی‌همتا است و ترکیب یافته از اجزاء نیست، مثلاً مانند انسان از ترکیب جسم و جان، و دست و پا، سر و گوش و غیره درست نشده است. 2 ـ توحید صفات یعنی: صفات خداوند عین ذات او است. ذات و صفات خداوند از هم جدا نیستند. خداوند سبحان مانند انسان نیست که علمش غیر از خودش باشد. قدرتش غیر ازخودش باشد! ذات خداوند متعال عین علم و عین قدرت اوست. 3 ـ توحید افعال. یعنی: آنچه در جهان آفرینش است، آفریده خداوند متعال است. 4 ـ توحید عبادت. یعنی: عبادت و بندگی سزاوار جز خداوند نیست. س: اصل دوم از اصول عقاید اسلام چیست؟ ج: نبوت. یعنی: خداوند سبحان پیامبرانی را برای هدایت بشر به حق و حقیقت، و نمایاندن راه راست به انسانها فرستاده است. س: نخستین پیامبر الهی کیست؟ ج: نخستین پیامبر الهی، حضرت آدم (ع) است که خداوند سبحان او را از گل آفرید و سپس همسرش حواء را بیافرید و به آنان دو فرزند عطا کرد: هابیل و قابیل، و برای همسری آنان دو دختر نه از نسل آدم و حوا، بلکه به صورت خلق ابتدائی آفرید و هابیل و قابیل با آن دو دختر ازدواج کردند و فرزندانی بهم رسانیدند. از آن پس، ازدواج میان دختر عموها و پسر عموها شروع شد و نسل بشر رو به ازدیاد گذاشت. س: آخرین پیامبر الهی کیست؟ ج: آخرین پیامیر الهی، پیامبر اسلام محمد (ص) است. س: پیامبران چند نفر بوده‌اند؟ ج:124000 نفر، که از میان آنان نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و پیامبر اسلام برتر از دیگر پیامبران بوده‌اند. س: پیامبران با دیگر افراد بشر چه فرقی دارند؟ ج: فرقشان این است که به پیامبران، از جانب خداوند متعال وحی می‌رسد و از خداوند فرمانهایی دریافت می‌کنند، یا برای خودشان، یا برای تبلیغ مردم اما، دیگر افراد بشر به وحی الهی دسترسی ندارند و باید از پیامبران پیروی کنند. س: از کجا می‌توان فهمید کسی که ادعای پیغمبری می‌کند، راست می‌گوید؟ ج: با معجزه. معجزه عبارت است از انجام کاری غیر عادی به دست پیامبر که نشانه آن است که وی از جانب خداوند متعال آمده است وگرنه نمی‌توانست چنان عملی را انجام دهد. س: مثال بزنید. ج: مثلاً، ابراهیم (ع) را در آتش افکندند، نسوخت. موسی (ع) عصایش را می‌انداخت، اژدهای بزرگی می‌شد، و وقتی آن را باز می‌گرفت، به حالت اولیه‌اش بر می‌گشت. عیسی (ع) به اذن خداوند کور مادرزاد و لک و پیس را شفا می‌داد و مردگان را زنده می‌کرد. محمد (ص) ماه را دو نیم کرد، و قرآن کریم را آورد که جن و انس از آوردن نظیر آن عاجز ماندند. س: چگونه؟ ج: خداوند متعال، ابتدا برای اثبات حقانیت قرآن کریم و صدق گفتار پیغمبر اکر (ص) از مردم خواست کتاب کاملی نظیر قرآن بیاورند(2). وقتی برایشان مسلم شد که نمی‌توانند، از آنان خواست که ده سوره مانند سوره‌های قرآن بیاورند(3). باز هم بر ایشان بطور قطع روشن شد که نمی‌توانند، آن وقت از آنان خواست که دست کم یک سوره مانند یکی از سوره‌های قرآن بیاورند(4). اما باز هم با آنکه معاصران پیغمبر اکرم همه فصیح و بلیغ بودند و در شعر و شاعری و خطابه و بیان، به اوج زبان آوری رسیده بودند، نتوانستند سوره‌ای مانند یکی از سوره‌های قرآن بیاورند، حتی کوتاهترین سوره قرآن، سوره کوثر(5): (بسم الله الرحمن الرحیم انا اعطیناک الکوثر، فصل لربک وانحر، ان شانئک هو الابتر). و کارشان به پیکار و کارزار با پیغمبر اسلام کشید. س: پیامبران چه صفاتی دارند؟ ج: پیامبران و امامان مانند فرشتگان دارای صفت عصمت اند. یعنی: از آغاز تا پایان عمرشان هیچگاه از فرمان خداوند سرپیچی نمی‌کنند. آنان عظمت خداوند را آنچنان درک کرده‌اند و زشتی معصیت را آنچنان دریافته‌اند، که نمی‌توانند معصیت کنند. پیامبران و امامان، همه فضائل اخلاقی را دارا هستند مانند: شجاعت، سخاوت، غیرت، شهامت و غیره و از همه رذائل اخلاقی نیز بدورند. پیامبران و امامان، باید از همه اهل زمانشان و معاصرانشان برتر باشند، تا پیروی از آنان بر مردم واجب شود. س: آیا پیامبران و امامان دارای جنبه الوهیت اند، چنانکه مسیحیان به عیسی (ع) نسبت می‌دهند؟ ج: نه! پیامبران و امامان بشرند. تنها تفاوتی که با دیگران دارند این است که از سوی خداوند متعال به پیامبران وحی می‌رسد. پیامبران و امامان معصوم اند. دیگر صفات نیک را نیز دارا هستند. عیسی مسیح (ع) هم یک انسان بود که خداوند سبحان او را از مادر و بدون پدر آفرید، همچنانکه آدم و حواء را بدون پدر و مادر آفریده بود. س: اصل سوم ازاصول عقاید اسلام چیست؟ ج: معاد. یعنی: خداوند سبحان پس از فانی شدن جهان و مرگ همه جانداران، مردم را بار دیگر زنده می‌کند تا پاداش اعمالشان در دنیا را به آنان بدهد، هرکه اهل ایمان و عمل صالح بوده باشد پاداشش بهشت است. و هرکه کافر و گهنکار بوده باشد، آتش دوزخ در انتظار او است. س: بسیاری مردم از دین اسلام بی‌خبرند، و دسترسی به درک حقایق ندارند. یا بعلت کمی فهم و درکشان مانند دیوانگان و ابلهان و یا به علت اینکه از مراکز دینی و مذهبی دورند، از حقایق بی‌خبرند. آیا اینان هم کافر محسوب می‌شوند و اهل آتش‌اند؟ ج: نه، تا کسی حجت بر او تمام نشده باشد به آتش دوزخ گرفتار نمی‌شود. دیوانگان و بی‌خبران و کسانی که در گوشه و کنار جهان، دستشان از فهم و درک حقایق کوتاه است، در روز محشر آزمایش می‌شوند. هرکس از عهده آزمایش برآمد به بهشت می‌رود، و هرکس نتوانست از عهده برآید، به دوزخ رانده می‌شود. س: آیا انسان که می‌میرد، بکلی از میان می‌رود و با فرا رسیدن قیامت بار دیگر زنده می‌شود؟ ج: نه، وقتی انسان می‌میرد جسدش می‌پوسد و از میان می‌رود و روح انسان همچنان زنده می‌ماند. اگر مؤمن بوده باشد، و در دنیا کارهای نیک کرده باشد، پس از مرگ در ناز و نعمت خواهد بود، و اگر کافر و تبهکار بوده باشد، روح او پس از مرگ دچار عذاب خواهد گردید. س: نام این عالم پس از عالم دنیا و پیش از عالم قیامت چیست؟ ج: این عالم، برزخ نام دارد. بطور کلی، انسان از آغاز تا پایان سیر تکاملی خویش از شش عالم می‌گذرد: 1 ـ عالم پیش از انسان شدن. هر انسانی در آغاز خاک بوده، سپس گیاه شده و سپس حیوان شده و پدر و مادرش از آن گیاه و گوشت خورده‌اند و نطفه او بسته شده است. 2 ـ عالم انسانی. که با بسته شدن نطفه در رحم مادر آغاز می‌شود و با ورود انسان به دنیا تولد می‌انجامد. 3 ـ عالم دنیا. که ما هم‌اکنون در آن بسر می‌بریم و تکالیفی داریم و عمل به این تکالیف، سرنوشت ما را مشخص می‌سازد. 4 ـ عالم برزخ. 5 ـ عالم قیامت. که بنا به گفته قرآن کریم پنجاه هزار سال است(6). 6 ـ عالم بهشت و جهنم. س: آیا دلیلی برای بقای روح وجود دارد؟ ج: امروزه دیگر بحث و تحقیق پیرامون بقای روح، در ردیف علوم تجربی قرار گرفته و در کشورهای غربی و جاهای دیگر، مراکز علمی و تحقیقاتی ویژه‌ای برای این منظور وجود دارد. در علوم اسلامی هم، علم کلام به جوابگویی از اینگونه اشکالات واستدلال برای اثبات عقاید اسلامی، از جمله بقای روح پس از مرگ اختصاص دارد(7). س: بهشت چیست؟ ج: بهشت محلی است که خداوند سبحان برای مؤمنان و نیکوکاران مهیا ساخته است و انسان پس از آنکه روحش به همین بدن دنیوی بازگشت، وارد بهشت می‌شود. در بهشت، همه گونه نعمت‌ها وجود دارد: باغهای گل، کاخها، هوای تمیز، سلامت بدن، همسران پیراسته و آراسته، خوراکهای لذیذ و شرابهای گوارا. وقتی انسان وارد بهشت می‌شود، تا ابد در آنجا، جاودانه خواهد ماند. در بهشت، چیزهایی که به خوشی و شادگامی انسان لطمه بزند، مانند فقر، بیماری، درد، حسد، مصیبت، ستم، ضعف، گرسنگی، برهنگی، تشنگی، اندوه، دشمنی و کینه وجود ندارد. اهل بهشت، همیشه جوانند و سرخوش و سرمست. بهشت بسیار وسیع است. هر نفر از اهل بهشت در آنجا می‌تواند مالک قسمتی از بهشت باشد که از همه دنیا بزرگتر است. دسته‌هایی از ملائکه در اختیار او هستند. از همه مهمتر، خداوند از انسان راضی است: (و رضوان من الله اکبر)(8). بنا براین، انسان باید در سراسر دقایق و لحظات عمر خویش، تلاش کند و توشه آخرت فراهم سازد، و از دنیا به قدر کفایت بهره‌مند شود و دنبال کفر و معصیت نرود. تا این همه پاداش اخروی و نعمت ابدی از دستش نرود. س: جهنم چیست؟ ج: جهنم نقطه مقابل بهشت است جهنم را خداوند برای کافران و گناهکاران قرار داده است. در جهنم انواع بدبختی‌ها، دردها، رنجهای روحی و جسمی وجود دارد. انسان، در جهنم، همواره در شکنجه و عذاب است و زنجیرهای آتشین لحظه‌ای او را راحت نمی‌گذارند. آتش جهنم تا ابد خاموش نمی‌شود. اهل جهنم در ذلت و خواری بسر می‌برند، و چون خداوند متعال مقرر فرموده است که اهل جهنم به عذاب ابدی گرفتار باشند، در جهنم مرگ هم وجود ندارد: (کلما نضجت جلودهم بدلناهم جلودا غیرها)(9) یعنی: هرگاه که پوست بدنشان در آتش جهنم می‌سوزد، پوست نو روی بدنشان می‌رویانیم! بنا بر این، انسان باید در این جهان تمام توان خود را بکار گیرد و بکوشد تا در شمار اهل جهنم قرار نگیرد. جهنم جایگاه کسانی است که بر کارهای زشت اصرار می‌ورزیده‌اند، و چنانکه خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: (ولو ردوا لعادوا لما نهوا عنه)(10) اگر از آن جهان بار دیگر نیز بر این جهان باز گردند، با آنکه عذاب خداوند را از نزدیک دیده‌اند باز هم به نافرمانی ادامه خواهند داد! س: قیامت چیست؟ ج: انسان، پس از مرگ مدت زیادی در عالم برزخ بسر می‌برد تا قیامت فرا رسد و خداوند متعال او را زنده گرداند. در صحرای محشر، همه مردم جمع می‌شوند. نامه عمل هرکس به دست خودش داده می‌شود. تمامی اعمال نیک و بد شخص در نامه عملش ثبت شده است: (فمن یعمل مثقال ذرة خیراً یره و من یعمل مثقال ذرة شراً یره)(11). وقتی آدمی در نامه عملش نظر می‌افکند و کوچک و بزرگ و پوشیده و آشکار کردارش و حتی اندیشه و خیالاتش را در آن مجسم می‌بیند، تعجب می‌کند و می‌گوید: (یا ویلتنا ما لهذا الکتاب لا یغادر صغیرة ولا کبیرة الا احصاها)(12) یعنی: وای بحال ما! این چه نوشته‌ای است که هیچ کوچک و بزرگی را فروگذار نکرده است و همه را به حساب آورده است؟! میزان‌های عمل نصب می‌شوند. پیامبران و جانشینان پیامبران و شهیدان راه حق، برای داوری در مورد سرنوشت مردمان بپا می‌خیزند. و بالاخره، مؤمنان و نیکوکاران به بهشت، و کافران و تبهکاران به دوزخ می‌روند. آری، وقت برای همه این کارها هست! مگر نه این که روز قیامت برابر پنجاه هزار سال است؟! س: دیگر اعتقادات مسلمانان چه چیزهایی هستند؟ ج: عدل، امامت، قضا و قدر، جبر و اختیار. س: عدل یعنی چه؟ ج: یعنی: خداوند متعال عادل است و به هیچ آفریده‌ای ستم روا نمی‌دارد و کار زشتی از او سر نمی‌زند. ظلم و ستم و کارهای زشت و ناروا که در این جهان مشاهده می‌کنیم، کار بندگان خدا است. مثلاً اگر انسانی انسان دیگری را می‌کشد، این آدمکشی کار خدا نیست. کار زشت و ناروایی است که از یک فرد بشر سر زده است. س: درست است ظلم و ستم مردم به یکدیگر ارتباطی به خدا ندارد. اما، در باره سیل، گرد باد، زلزله، بیماریهای مسری و امثال آن چه می‌گویید؟ در اینگونه امور که مردم دخالتی ندارند؟ و غالبا این حوادث باعث مرگ یا صدمه دیدن مؤمنان پاک و افراد شایسته می‌شود؟ ج: اینگونه حوادث طبیعی که انسان در آن دستی ندارد، برای گنهکاران نوعی تأدیب است و راه توبه را برای آنان باز می‌کند و پاکان و بیگناهان مقامشان بالا می‌رود. خداوند به خاطر این مصیبت‌ها به بندگان شایسته‌اش پاداش خیر عنایت می‌فرماید و موجب آن می‌شود که انسانها از این پیشامدها درس عبرت بگیرند. س: امامت یعنی چه؟ ج: یعنی: حضرت رسول اکرم (ص) بفرمان خداوند، برای ارشاد، هدایت مردم و رهبری مردم پس از رحلت خویش، دوازده نفر را با نام و نشان به مردم معرفی کرده و جانشین خود ساخته است. س: آن دوازده امام چه کسانی هستند؟ ج: دوازده امام به ترتیب عبارتند از: اول، امام علی امیرالمؤمنین (ع) . دوم، امام حسن مجتبی (ع). سوم، امام حسین شهید (ع). چهارم، امام علی بن الحسین زین‌العابدین (ع). پنجم، امام محمد باقر (ع). ششم، امام جعفر صادق (ع). هفتم، امام موسی کاظم (ع). هشتم، امام علی بن موسی الرضا (ع). نهم، امام محمدالتقی (ع). دهم، امام علی النقی (ع). یازدهم، امام حسن عسگری (ع). دوازدهم، امام زمان، مهدی موعود (ع). س: خصوصیات این امامان چیست؟ ج: این امامان مانند حضرت رسول اکرم (ص) و دخترشان فاطمه زهرا(س) همه معصوم هستند. یعنی به گناه و خطا آلوده نمی‌شوند. امامان، بالاترین درجه فضائل اخلاقی را دارا هستند. فرق بین پیغمبر اسلام و این امامان فقط در این است که به پیغمبر اسلام از جانب خداوند وحی می‌رسید ولی و به امامان وحی نمی‌رسد. س: امامان چه مزیتی بر کاشفان و مخترعان که مورد احترام بشرند دارند؟ ج: امتیاز امامان علاوه براینکه خلفای خداوند متعال در روی زمین هستند، و بالاترین رتبه انسانیت را دارا هستند دراین است که این پیشوایان انسانیت، راه خوشبخت زیستن در این جهان را به انسانها نشان دهند، و مردم را به راههای عملی صحیح و روشهای پسندیده، رهنمون میسازند که اگر انسانها به تعالیم آنان توجه کنند و از آنان پیروی کنند، نخست در دنیا و بعد در آخرت خوشبخت و سعادتمند خواهند شد. امتیاز چنین رهبران و امامان که راز و رمز خوشبختی در این جهان و آن جهان را در اختیار بشر قرار میدهند، بر کسانی که وسیله روشنایی یا وسیله نقلیه راحت و امثال آن را به بشر داده‌اند، نیاز به توضیح ندارد. س: در باره وجه تمایز امامان با مخترعان و کاشفان توضیح بیشتری بدهید. ج: از هرچیز، خوشبختی در زندگی لازمه‌اش امنیت، بی‌نیازی، دانش، سلامتی و اخلاق است. جنگ، تهیدستی، بیماری و فساد بهر شکل و در هر لباس که باشد موجب بدبختی است. از اینها که بگذریم، به وسائل و اسبابی که زندگی را بهتر و راحت‌تر می‌کنند، می‌رسیم. مثلاً: هواپیما برای سفر راحت‌تر، برق برای روشنایی آسانتر و بیشتر و بهتر، آسانسور برای بالا و پایین رفتن سریعتر و آسانتر. اما، بدیهی است که این وسائل آسایش به تنهایی خوشبختی نمی‌آورند و موجب رفاه و زندگی بهتر نمی‌شوند. شما بگویید آیا انسان زیر نور شمع زندگی کند و امنیت آرامش داشته باشد بهتر است یا از روشنایی برق استفاده کند و آشوب جنگ و هرج و مرج یک لحظه امانش ندهد؟! پیامبران و امامان راههای خوب زیستن را که مهمترین اصل زندگی است، برای انسانها مشخص ساخته‌اند، و از این رو درست نیست که مقام و منزلت آنان را با کاشفان و مخترعان مقایسه کنیم. س: آیا درست است که مسلمانان معتقدند امام دوازدهم مهدی موعود تا امروز زنده است؟ ج: آری، پیغمبر راستگوی اسلام و امامان راستین ما چنین فرموده‌اند. حضرت مهدی موعود تا آخرالزمان زنده می‌ماند، و هر وقت که خداوند متعال مقرر فرماید، ظهور می‌کند، و آثار ظلم و جور را از صحنه گیتی می‌زداید، وعدالت را در سرتاسر زمین حکمفرما می‌گرداند و امنیت، بی‌نیازی، دانش، سلامتی و فضائل اخلاقی را در اطراف و اکناف جهان می‌گستراند، و زمین را فردوس برین می‌سازد. س: ایا امکان دارد انسان این قدر زیاد عمر کند؟ ج: چرا امکان ندارد؟ تاریخ، سخن از پیران کهنسالی دارد که تا چند قرن زندگی کرده‌اند. از این گذشته، علوم روز، امکان مبارزه با مرگ و سالهای سال زنده ماندن را مورد تأکید قرار داده است. در حال حاضر در جهان غرب، مراکز تحقیقاتی مهمی سرگرم بررسی راههای مبارزه با پیری و مرگ و طولانی‌تر کردن عمر انسان اند. از همه اینها گذشته، خداوند سبحان هر کار که بخواهد می‌تواند بکند! س: قضا و قدر یعنی چه؟ ج: یک مهندس ساختمان، ابتدا نقشه ساختمان را می‌کشد. بعد، ابزار و مصالح لازم را فراهم می‌کند. بعد، بنا و کارگر را به کار وا می‌دارد. کشیدن نقشه ساختمان، مثالی است برای قدر و فراهم کردن ابزار بنائی و مصالح ساختمان، مثالی است برای قضاء. خداوند سبحان هم موجودات کره زمین را در اختیار انسان قرار داده و راه استفاده از ابزارهای گوناگون را نیز به او نشان داده این را قضا میگویند. و از طرف دیگر، برای تمام پیشامدهای کوچک و بزرگ جهان آفرینش، از آغاز تا پایان، نقشه‌ای مشخص فرموده است که این را قدر می‌گویند. و مردم را به کارهای نیک امر فرموده، و از کارهای زشت نهی کرده، و نتیجه و عکس‌العمل هریک را هم بیان فرموده است. بنا بر این، هرکه نیکی کند پاداش نیک می‌بیند، و هرکه بدی کند جزای بد می‌بیند: (ان احسنتم احسنتم لانفسکم و ان اسأتم فلها)(13) یعنی: اگر نیکی کنید به خودتان کرده‌اید و اگر بدی هم کنید به خودتان کرده‌اید. س: جبر و اختیار چیست؟ و آیا انسان مجبور است یا مختار؟ ج: جبر ضد اختیار است و اختیار ضد جبر. انسان سالم که دستش را تکان می‌دهد، این یک حرکت اختیاری است. اما، انسان بیماری که به رعشه مبتلا است و دائم دستش تکان می‌خورد، حرکت دست او یک حرکت غیر اختیاری یا جبری است. انسان برای انجام هرکاری اختیار دارد. می‌تواند نیکی کند. می‌تواند بدی کند. البته، در بعضی موارد هم اختیاری از خود ندارد. مثلاً، به میل خودش مرد یا زن آفریده نشده است. انتخاب رنگ پوستش را بعهده او نگذاشته‌اند که اگر بخواهد سفید پوست باشد، و اگر بخواهد سیاهپوست. زشتی و زیبائی هم در اختیار او نیست. س: آیا خداوند متعال در کارهای انسان دخالتی دارد؟ ج: البته، ولی با این توضیح که ابزار و وسائل از خداوند است و کار از انسان. مثلاً، وقتی انسان خانه‌ای می‌سازد، دست سازنده، قدرت اندیشه برای طرح نقشه ساختمان، زمینی که خانه روی آن ساخته می‌شود، و همچنین مصالح و ابزار، همه از آن خداوند است. اما، عمل ساختن خانه، کار خود انسان است. بنا بر این، عمل انسان از خود انسان است و اگر نیک باشد مانند نماز، پاداش نیک به او تعلق می‌گیرد، و اگر بد باشد مانند زنا جزای بد دارد.

1 ـ معمولا گفته می‌شود، اصول دین پنج تا است: اول، توحید. دوم، عدل. سوم، نبوت. چهارم، امامت. پنجم، معاد روز قیامت. ظاهراً، اشکالی هم ندارد. بخصوص اگر با این توضیح همراه بوده باشد که از این پنج اصل سه اصل (توحید، نبوت، معاد) اصول دین هستند و دو اصل دیگر، اصول مذهب. اما وقتی اندکی دقت کنیم و بیاد آوریم که دشمنان اسلام همیشه می‌خواسته‌اند مسئله شیعه و سنی وجود داشته باشد و اختلافات شیعه و سنی هرچه بیشتر شود، تا از اتحاد مسلمانان جهان که بیش از هرچیز، از آن بیم دارند خیالشان راحت باشد به این فکر خواهیم افتاد که مبادا همین روش آموزش اصول دین هم که ظاهرا مسئله مهمی نیست بهانه‌ای برای ایجاد اختلاف و تفرقه میان شیعه و سنی باشد، و براین حقیقت سرپوش بگذارد که مذهب شیعه یا مذاهب دیگر اسلامی از نظر اعتقاد به اصول دین فرقی ندارد. چه اشکالی دارد بنا به روش مولف عظیم‌الشأن این کتاب، اصول دین را مانند همه مسلمانان سه اصل بدانیم: توحید و نبوت و معاد. و عدل و اعتقاد به نبوت لازمه‌اش اعتقاد به امامت است، یادآور شویم و به نوباوگان و فرزندانشان هم اینطور یاد بدهیم: اصول دین سه تا است: اول توحید. دوم نبوت. سوم معاد. و بر ایشان توضیح بدهیم که ما شیعیان به خدای یگانه‌ای اعتقاد داریم که عادل است و ظالم نیست، و همانطور که به نبوت پیغمبر اسلام اعتقاد داریم، به امامت دوازده نفر جانشین آن حضرت هم معتقدیم. 2 ـ (قل لئن اجتمعت الجن والانس علی ان یاتوا بمثل هذا القرآن لا یاتون بمثله ولو کان بعضهم لبعض ظهیرا) سوره بنی اسرائیل: آیه88 . 3 ـ (فاتوا بعشر سور مثله مفتریات) سوره هود قسمتی از: آیه13 . 4 ـ (فاتوا بسورة من مثله مفتریات) سوره بقره قسمتی از: آیه23 . 5 ـ سوره کوثر، یکصدوهشتیمن سوره قرآن کریم. با داشتن3 آیه و10 کلمه و43 حرف، کوچکترین سوره قرآن است. بزرگترین سوره قرآن سوره بقره (دومین سوره قرآن) است که286 آیه و1421 کلمه و25500 حرف دارد. (تجوید کامل، ص84 و 85). 6 ـ (... فی یوم کان مقداره خمسین الف سنه...) سوره معارج70: آیه 4. 7 ـ پیرامون اثبات معاد با استفاده از علوم روز و استناد به دلایل عقلی و نقلی، مقالات و کتابهای متعددی به زبان فارسی نوشته شده است. از جمله، رجوع شود به کتاب (معاد و جهان پس از مرگ) تألیف استاد محقق، ناصر مکارم شیرازی. 8 ـ سوره توبه: آیه 72. 9 ـ سوره نساء: آیه 56. 10 ـ سوره انعام: آیه 28. 11 ـ سوره زلزال: آیات 7 ـ 8. 12 ـ سوره کهف: آیه 49. 13 ـ سوره بنی اسرائیل: آیه 7.