دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 1233

من_اب_ع

ناصر مکارم شیرازی- تفسیر نمونه- جلد 2- صفحه 315 -320

سید محمد حسینی تهرانی- نور ملکوت قرآن- جلد چهارم- قسمت سوم

کلی__د واژه ه__ا

اسلام اخلاق قرآن انسان انفاق جامعه شناسی دین دنیا آخرت

نقش صدقه و انفاق در افزایش و کوتاهی عمر

خداوند برای تربیت و پرورش جان انسانها دو برنامه تشریعی و تکوینی دارد و در هر دو برنامه شدائد و سختیها را گنجانیده است. در برنامه تشریعی، عبادات را فرض کرده و در برنامه تکوینی، مصائب را در سر راه بشر قرار داده است. روزه، حج، جهاد، انفاق، نماز، شدائدی است که با تکلیف ایجاد گردیده و صبر و استقامت در انجام آنها موجب تکمیل نفوس و پرورش استعدادهای عالی انسانی است. گرسنگی، ترس، تلفات مالی و جانی شدائدی است که در تکوین پدید آورده شده است و به طور قهری انسان را در بر می گیرد. خداوند در قرآن می فرماید: «و الله خلقکم من تراب ثم من نطفه ثم جعلکم أزوجا و ما تحمل من أنثی و لا تضع إلا بعلمه و ما یعمر من معمر و لا ینقص من عمره إلا فی کتب إن ذلک علی الله یسیر؛ خداوند شما را از خاکی آفرید، سپس از نطفه ای، آن گاه شما را زوج ها گردانید، و هیچ زنی باردار نمی شود و بار نمی نهد مگر با علم او، و هیچ کهنسالی عمر طولانی نمی کند و یا از عمرش کاسته نمی شود، مگر آن که در کتابی (مسطور) است. بی شک، این (کار) بر خدا آسان است» (فاطر/ 11).

در این آیات به بخشی از آیات انفسی و آفاقی که دلیل بر قدرت خدا از یکسو، و علم او از سوی دیگر، و مساله امکان معاد از سوی سوم اشاره شده است: نخست به آفرینش انسان در مراحل مختلف اشاره کرده می گوید: خداوند شما را از خاک آفرید. سپس از نطفه. بعد از آن شما را به صورت همسران یکدیگر در آورد «ثم جعلکم ازواجا». این سه مرحله از مراحل آفرینش انسان است خاک، و نطفه، و مرحله زوجیت. سپس وارد چهارمین و پنجمین مرحله حیات انسان شده، موضوع بارداری مادران و وضع حمل آنها را پیش کشیده، می گوید: هیچ جنس ماده ای باردار نمی شود و وضع حمل نمی کند مگر به علم پروردگار. بعد به مرحله ششم و هفتم این برنامه شگرف در حلقه دیگر پرداخته و به مراحل مختلف عمر و فزونی و کاستی آن بر اثر عوامل مختلف اشاره کرده، می گوید: هیچ انسانی عمر طولانی نمی کند، و هیچ کس از عمرش کاسته نمی گردد مگر اینکه در کتاب علم خداوند ثبت است و از قوانین و برنامه هائی تبعیت می کند که حاکم بر آنها علم و قدرت اوست «و ما یعمر من معمر و لا ینقص من عمره الا فی کتاب».