دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 1335

من_اب_ع

مرتضی مطهری- جاذبه و دافعه- صفحه 54-57

کلی__د واژه ه__ا

اخلاق انسان عرفان عشق پاکدامنی تربیت

عشق و روابط محبت آمیز در قرآن و روایات

عشق و محبت تنها منحصر به عشق حیوانی جنسی و حیوانی نسلی نیست بلکه نوع دیگری از عشق و جاذبه هست که در جوی بالاتر قرار دارد و اساسا از محدوده ماده و مادیات بیرون است و از غریزه ای ماوراء بقاء نسل، سرچشمه می گیرد و در حقیقت فصل ممیز جهان انسان و جهان حیوان است و آن عشق معنوی و انسانی است، عشق ورزیدن به فضائل و خوبیها و شیفتگی سجایای انسانی و جمال حقیقت.

عشقهائی کز پی رنگی بود *** عشق نبود عاقبت ننگی بود

زانکه عشق مردگان پاینده نیست *** چون که مرده سوی ما آینده نیست

عشق زنده در روان و در بصر *** هر دو می باشد زغنچه تازه تر

عشق آن زنده گزین کو باقی است *** وز شراب جان فزایت ساقی است

عشق آن بگزین که جمله انبیا *** یافتند از عشق او کار و کیا

و این عشق است که در آیات بسیاری از قرآن، با واژه محبت و احیانا ود یا مودت از آن یاد شده است. این آیات در چند قسمت قرار گرفته اند:

1- آیاتی که در وصف مؤمنان است و از دوستی و محبت عمیق آنان نسبت به حضرت حق، یا نسبت به مؤمنان سخن گفته است: «و الذین آمنوا اشد حبا لله؛ آنان که ایمان آورده اند در دوستی خدا سخت ترند» (بقره/ 165)، «والذین تبوؤا الدار و الایمان من قبلهم یحبون من هاجر الیهم و لا یجدون فی صدورهم حاجه مما اوتوا و یؤثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصه؛ و کسانی (از انصار) که پیش از آنها خانه و ایمان (خویش) را آماده کردند، کسانی را که به سویشان هجرت کردند دوست دارند، و نسبت به آنچه به آنها داده شده در دل خود احساس نیاز نمی کنند و (آنها را) بر خود مقدم می دارند، هر چند خود بدان نیاز مبرمی داشته باشند» (حشر/ 9).