دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 1414

من_اب_ع

آیت الله جعفر سبحانی- مبانی حکومت اسلامی- از صفحه 405 تا 409

کلی__د واژه ه__ا

عدالت جامعه اقتصاد قانون اسلام

اهمیت رعایت انصاف در روایات

واژه انصاف از نصف (به فتح) و نصف (به ضم) است، یعنی چیزی را نصف کردن یا به نصف رساندن، و در روابط اجتماعی یعنی سود و زیان را میان خود و دیگران نصف کردن و در مقام داوری، حقوق طرفین دعوی را به طور برابر رعایت کردن. خلاصه، انصاف از روح گذشت و احترام به حقوق دیگران ناشی می شود و شخص منصف کسی است که برای دیگران حقوق برابر قائل باشد و مزایای زندگی را میان خود و مردم تقسیم کند. بعضی از مردم دیگران را به انصاف توصیه می کنند ولی شخصا انصاف را نسبت به سایرین رعایت نمی کنند؛ بدین جهت در روایاتی که راجع به انصاف وارده شده عبارت «انصاف الناس من نفسک» آمده است. یعنی آنجا که میان خود و مردم به قضاوت می نشینی از خود مایه گذار و دیگران را صاحب حق بدان و حقوقی را که نسبت به تو دارند رعایت کن.

قرآن و انصاف

برخی از مردم در مقام سخن یا ادای شهادت چنانچه منافع خود یا خویشان و نزدیکان خود را در معرض خطر ببینند به سادگی حاضر نیستند حقیقت را بگویند؛ از این رو قرآن مجید می فرماید: «و إذا قلتم فاعدلوا و لوکانذا قربی و بعهد الله أوفوا ذلکم وصیکم به لعلکم تذکرون» (سوره انعام /آیه 152)، هنگامی که سخن می گویید عدالت را رعایت کنید حتی اگر در مورد نزدیکانتان بوده باشد، و به عهد خدا وفا کنید. این چیزی است که خداوند شما را به آن سفارش می کند تا متذکر شوید.