دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 1800

من_اب_ع

سید علی خامنه ای- گفتاری در باب صبر- صفحه 52-58

سید رضا صدر- استقامت

سید عبدالله شبر- ترجمه الاخلاق- صفحه 364-365

کلی__د واژه ه__ا

صبر اخلاق انسان مصیبت احادیث تربیت پایداری چهارده معصوم (ع)

صبر بر امور مطلوب و نامطلوب

انواع صبر امیرالمؤمنین (ع) در روایتی می فرمایند: «الصبر صبران: صبر علی ماتکره و صبر عما تحب؛ شکیبایی دو گونه است: شکیبایی بر آنچه خوش نمی داری و شکیبایی از آنچه دوست می داری». هر اتفاقی برای بنده در دنیا رخ بدهد، یا با طبع و امیال نفسانی او سازگار است یا سازگار نیست، بلکه برای او ناخوش و ناگوار است. انسان، در هر دوی این حالات به صبر نیازمند است. زیرا اگر در مقابل آنچه موافق خواهش نفس و طبع اوست -مانند تندرستی و گشادگی و فراوانی اسباب دنیوی، و نیل به جاه و مال و کثرت فرزندان و پیروان- صبر و خویشتن داری نکند، و خود را از فرو رفتن در آن و فریب خوردن به آن نگاه ندارد، سرکشی و طغیان می کند و در شادی و خوشی از حد می گذرد: «ان الانسان لیطغی أن رآه استغنی؛ انسان چون خود را بی نیاز دید طغیان می ورزد» (علق/ 6-7). چه بسا که مقاومت در برابر دوست داشتنی ها، دشوارتر از مقاومت در برابر مکروهات باشد. یکی از بزرگان گفته است: «مؤمن بر بلا صبر می کند، و بر عافیت جز بنده صدیق (راستی پیشه) صبر نمی کند». و یکی از اهل معرفت گفته است: «صبر بر عافیت از صبر بر بلا سخت تر و دشوارتر است». از این روست که چون اوضاع دنیا بر اصحاب پیامبر گشایش یافت و تنگدستی برطرف شد، گفتند: «ما به رنج و سختی مبتلا شدیم و صبر کردیم، و به فتنه خوشی و فراخی امتحان شدیم و توان صبر بر آن نداریم». قرآن کریم از همسران و فرزندان به عنوان امور محبوب در نزد انسان یاد می کند و انسان را از آنها بر حذر می دارد: «یا أیها الذین ءامنوا ان من ازوجکم واولدکم عدوا لکم فاحذروهم؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! در حقیقت برخی از همسران و فرزندان شما دشمن شمایند، از آنان برحذر باشید» (تغابن/ 14).