دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2029

جهان چون خط و خال و چشم و ابروست

که هر چیزی به جای خویش نیکوست.

من_اب_ع

محمدرضا مهدوی کنی- نقطه های آغاز در اخلاق عملی- از صفحه 764 تا 768

کلی__د واژه ه__ا

فروتنی روایات احادیث ثروت کافر فسق

رذیلت های اخلاقی

دروغ

ضررهای معنوی و روانی دروغگویی

ضررهای معنوی دروغگویی

دروغ از اموری است که عقل و نقل بر زشتی و فسادش اتفاق نظر دارند چنانچه از برخی روایات فهمیده می شود که دروغ از برزگترین گناهان می باشد و مفاسد دینی و عذاب های اخروی آن نیز بسیار است. اکنون به بیان برخی از این مفاسد می پردازیم:

1- دروغ، سبب خرابی ایمان

امام باقر (ع) می فرمایند: «إن الکذب هو خراب الایمان؛ دروغ ویران کننده ایمان است» و هنگامی که شخص ایمان خود را از دست داد، زمینه دچار شدن به همه گناهان و صفات زشت برای او فراهم می شود زیرا تمامی صفات زشت و همچنین هرگونه نافرمانی خداوند از ضعف ایمان نشات می گیرند. چنانچه در مورد بعد به آن اشاره می شود.

2- دروغ، کلید گناهان

از بعضی از روایات استفاده می شود که دروغ کلید گناهان است. در تعبیر دیگری از امام حسن عسکری (ع) می خوانیم: «جعلت الخبائث کلها فی بیت و جعل مفتاحه الکذب؛ تمام پلیدی ها در اتاقی قرار داده شده و کلید آن اتاق، دروغ است». رابطه دروغ و گناهان دیگر از این نظر است که انسان گناهکار هرگز نمی تواند، راستگو باشد، چرا که راستگویی موجب رسوایی او است و برای پوشاندن آثار گناه معمولا باید متوسل به دروغ شود. و به عبارت دیگر، دروغ انسان را در مقابل گناه آزاد می کند، و راستگویی محدود. این حقیقت در حدیثی که از پیامبر (ص) نقل شده کاملا تجسم یافته، حدیث چنین است: مردی به حضور رسول خدا (ص) شرفیاب گشت و مسلمان شد، سپس عرض کرد: یا رسول الله! من به گناهانی آلوده هستم که نمی توانم از آن ها دست بردارم و از حضرتش چاره خواست. رسول خدا (ص) فرمود: آیا با من، پیمان می بندی که دروغ نگویی؟ عرض کرد: آری و با آن حضرت پیمان بست که دروغ نگوید و سپس مراجعت کرد. در راه با خود می گفت: این پیغمبر بزرگوار چه چیز آسانی از من خواست، چون پیمان بسته بود که در میان همه گناهان، تنها از دروغ گفتن بپرهیزد. وقتی خواست دزدی کند، با خود گفت: اگر من دزدی کردم و رسول خدا (ص) از من پرسید، چه جواب بگویم؟ اگر بگویم دزدی کرده ام، حضرتش مرا دزد می شناسد و سزاوار کیفر خواهم بود و اگر بگویم نکرده ام، آن وقت دروغ گفته ام و من پیمان بسته ام که دروغ نگویم و برای همیشه به پیمان خود وفادار خواهم ماند، پس بهتر آن است که دزدی نکنم. این را بگفت و دزدی را ترک کرد. پس از آن به هر گناهی که نزدیک می شد، پیمان با رسول به یادش می آمد و از آن خودداری می کرد. کم کم از آلودگی به گناهان پاکیزه شد و از نیکان گشت.