دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2254

من_اب_ع

مرتضی مطهری- سیری در نهج البلاغه- صفحه 97

ناصر مکارم شیرازی- تفسیر نمونه- جلد 19- صفحه 552 و جلد 12- صفحه 124 و جلد 6- صفحه 107-106

کلی__د واژه ه__ا

انسان تاریخ ابلیس رذایل اخلاقی تکبر حدیث

راه درمان تکبر از نظر علمای اخلاقی

خداوند در قرآن کریم می فرماید: «ویل لکل افاک اثیم؛ تباه باد هر چه دروغ بند گنهکاری هست» (جاثیه/ 7). «یسمع ایات الله تتلی علیه؛ آیات الهی را می شنود در حالی که بر او تلاوت می شود» (جاثیه/ 8)، اما چه عکس العملی نشان می دهد؟ «ثم یصر مستکبرا کان لم یسمعها؛ در حالی که مستکبر است و تکبر می ورزد» (جاثیه/ 8).

بالاترین و شنیع ترین تکبرها تکبر بر خداست. مقصود از تکبر بر خدا تکبر بر حقیقت است، یعنی انسان وقتی حقیقتی را به او عرضه بدارند کسر شأن خودش بداند که آن را قبول کند این را می گویند تکبر بر خدا. وقتی که انسان یک چیزی را حق ببیند و بعد زورش بیاید حق را قبول کند و کسر شأن خودش بداند که این حق را بپذیرد و تکبر کند بر قبول حق، این را می گویند استکبار بر خدا. قرآن می خواهد بگوید این حس می کند که حقیقت است اما آن تکبرش و آن خودخواهی و خودپرستی و خودپسندی اش به او اجازه نمی دهد، در حالی که مستکبر است پشت می کند، اعراض می کند، و قرآن کریم یک کلمه دیگر هم اضافه می کند، نمی فرماید: ثم یستکبر، می فرماید: «ثم یصر مستکبرا» در استکبار خودش اصرار می ورزد.