دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2267

در حدیث است که امام صادق (ع) فرمود: «الهوی عدو العقل؛ هوا و هوس دشمن عقل است». علی (ع) درباره عجب و خودپسندی فرمود: «عجب المرء بنفسه احد حساد عقله؛ خودپسندی انسان یکی از اموری است که با عقل وی حسادت و دشمنی می ورزد» (نهج البلاغه، حکمت 212). خوشامد انسان از خود و خودپسندی یکی از حاسدان عقل است. حسود دشمن است با محسود و می خواهد او را به زمین بزند و نابود کند. عجب می خواهد عقل را از مقام خودش ساقط کند. درباره طمع فرمود: «اکثر مصارع العقول تحت بروق المطامع؛ مصرع به معنی خوابگاه و محلی است که انسان به زمین می خورد» (نهج البلاغه، حکمت 219). (مثلا محلی که پشت پهلوان به خاک رسیده است مصرع است) بیشترین نقطه هایی که پهلوان عقل به زمین می خورد آن جایی است که برق طمع در دل پیدا می شود.

من_اب_ع

مرتضی مطهری- آشنایی با قرآن 3- صفحه 18-19

مرتضی مطهری- عدل الهی- صفحه 391

ابومحمدحسن حرانی- تحف العقول- صفحه 468

مرتضی مطهری- ده گفتار- صفحه 54-49

محمد محمدی ری شهری- میزان الحکمه- جلد 7- صفحه 3448

کلی__د واژه ه__ا

قرآن انسان اعمال حدیث تربیت خودپسندی

عجب و خودپسندی از نظر احادیث

خودپسندی و عجب آن است که انسان، نعمت الهی را بزرگ بدارد و بر آن تکیه نماید، ولی صاحب نعمت را به فراموشی بسپارد و همچنین عبارت است از این که بنده به دیده خودبینی به خود بنگرد و خود را برتر از دیگران بداند و مردمان را به دیده تحقیر بنگرد. عجب به خودی خود از گناهان کبیره است و ایمان و اعمال انسان را به باد داده و فاسد می کند و ریشه بسیاری از گناهان است و در هر دلی ریشه کند آدمی را به کفر و شرک و حتی بالاتر از آن ها می کشاند. عجب و خودپسندی از حب نفس پیدا می شود چون آدمی به صورت ذاتی خودخواه است و ریشه تمام خطاهای انسانی و رذایل اخلاقی حب نفس است.