دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2271

من_اب_ع

مرتضی مطهری- عدل الهی- صفحه 391

ابومحمدحسن حرانی- تحف العقول- صفحه 468

مرتضی مطهری- ده گفتار- صفحه 54-49

محمد محمدی ری شهری- میزان الحکمه- جلد 7- صفحه 3448

کلی__د واژه ه__ا

عقل انسان رذایل اخلاقی خودپسندی حدیث تربیت

آثار و پیامدهای تکبر و استکبار از نظر آیات و روایات

نشانه های تکبر

بیماریهای اخلاقی مانند بیماریهای درونی و جسمانی همیشه همراه با آثاری در برون است. همان گونه که یک بیماری کبدی علایم مختلفی بر پوست بدن، چهره، رنگ چشم، زبان و مانند آن دارد، کسی که به یک بیماری سخت اخلاقی گرفتار است آثار و نشانه هایش در اعمال و سخنان او ظاهر می شود. آثار کبر گاه در چهره ظاهر می شود، مثل اینکه شخص متکبر در برابر اشخاص مختلف چهره در هم می کشد و نگاه های تحقیر آمیزی می کند، حتی حاضر نیست با تمام صورت با افراد روبرو شود. گاه آثار این خوی نکوهیده در سخنانش آشکار می گردد، تعبیرهایی که از خود می کند مبالغه آمیز است و پیوسته ضمیرهای جمع درباره خود به کار می برد، حتی تن صدای او نشان می دهد که آدم مغرور و متکبری است. در میان حرف این و آن می دود و به کسی اجازه سخن گفتن نمی دهد، به سخنان مردم گوش نمی دهد ولی انتظار دارد همه به سخنانش گوش فرا دهند، سخنان کوتاه دیگران را طولانی می شمرد و سخنان طولانی و بی محتوای خودش را کوتاه و لازم و واجب می داند!

گاه آثار آن در حرکات و اعمال، ظاهر می شود، دوست دارد دیگران در برابر او بایستند و او نشسته باشد، هنگامی که وارد مجلس می شود همه برای او قیام کنند، ولی او برای کسی قیام نکند! در حدیثی از "امام علی (ع)" می خوانیم: «من اراد ان ینظر الی رجل من اهل النار فلینظر الی رجل قاعد و بین یدیه قوم قیام!؛ کسی که می خواهد به یکی از دوزخیان نگاه کند، نگاه به کسی کند که نشسته است و مردم در برابر او ایستاده اند»! (بحارالانوار- جلد 70- صفحه 206- چاپ آخوندی) و نیز دوست دارد در کوچه و بازار تنها نباشد و فرد یا گروهی پشت سر او حرکت کنند.