دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2294

البته یک نوع تکبر هم هست که حتی در بنده هم مطلوب است و آن تکبر بالحق است. تکبر بالحق یعنی اعتنایی به همه چیز دیگر به خاطر خدا، که بوعلی سینا جمله خیلی خوبی در باب زهد در اشارات دارد که زهد عارف چیست؟ «الزهد عند العارف ریاضه مالهممه و قوی نفسه... و تکبر علی کل شی ء غیر الحق؛ زهد در نظر عارف ورزش است برای تقویت انگیزه ها و نیروهای باطنی اش و بزرگ دیدن خویش است در برابر هر چیز جز حق» (شرح اشارات، نمط نهم، فصل سوم) بی اعتنا بودن به هر چیز غیر از خدا. این تکبر معنایش این است که (شخص) هیچ موجودی را به جای خدا نمی نشاند یعنی او را معبود قرار نمی دهد و لو به همان عبادت کوچک، و لو مورد توجه قرار دادن، یعنی هیچ موجود بغیر از خدا شایسته این که من او را هدف، قبله و مقصد قرار بدهم نیست. «سبحان الله عما یشرکون؛ منزه است ذات پروردگار از این شرکهای که می ورزند» (طور/ 43). تکبر ورزیدن یک بنده در مقابل خدا نوعی شرک ورزیدن، خود را شریک خدا قرار دادن و جامه خدا را به تن کردن است.

من_اب_ع

مرتضی مطهری- آشنایی با قرآن 6- صفحه 217-216 و 176

مرتضی مطهری- آشنایی با قرآن 5- صفحه 149-146

ناصر مکارم شیرازی- اخلاق در قرآن- صفحه 47-46

کلی__د واژه ه__ا

قرآن انسان خدا تاریخ رذایل اخلاقی تکبر پیامبران تربیت

راه درمان عجب و خودپسندی از نظر احادیث

عجب به خودی خود از گناهان کبیره است و ایمان و اعمال انسان را به باد داده و فاسد می کند و ریشه بسیاری از گناهان است و در هر دلی ریشه کند آدمی را به کفر و شرک و حتی بالاتر از آن ها می کشاند. عجب و خودپسندی از حب نفس پیدا می شود چون آدمی به صورت ذاتی خودخواه است و ریشه تمام خطاهای انسانی و رذایل اخلاقی حب نفس است. راه درمان عجب در درجه اول تقواست. اگر انسان متقی باشد، روشن بین تر است. زیرا تقوا صفای روح می آورد؛ تقوا آن تیرگیهایی را که باعث می شود انسان از روشن بینی هایی که مخصوص خود اوست استفاده نکند، از بین می برد. شما اگر نسبت به موضوعی تعصب بورزید نمی توانید آن را آن طوری که هست بگیرید. تقوا گرد و غبار تعصب را پاک می کند، کینه توزی را فرو می نشاند، در نتیجه عقل، آزاد فکر می کند. چرا تقوا بینش را می افزاید؟ زیرا تقوا که آمد، طمع نیست، عجب نیست، هوا و هوس نیست، گرد و غبار نیست، روشنایی است. تقوا صفاست، صاف بودن فضای روح است. تقوا راه درمان بسیاری از رذایل اخلاقی می باشد.