دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2306

باز تکرار می کنیم که زمان ها و مکان ها و اشخاص همه یکسان نیستند، باید بدون تعصب شرایط را در نظر گرفت و بدون فریب دادن خویشتن، مقتضای زمان و مکان و موقعیت هر شخص را مشخص نمود و برای این که در این گونه موارد گرفتار خود فریبی نشویم باید از قضاوت دیگران نیز استفاده کنیم. راستی چرا بسیاری از مردم به طب جسمانی فوق العاده اهمیت می دهند و بارها و بارها به انواع آزمایش ها می پردازند تا از سلامت خود مطمئن شوند، ولی برای طب روحانی و اخلاقی که ضامن سعادت جاویدان و نجات جان انسان است و به مضمون آیه «الا من اتی الله بقلب سلیم» تنها راه خوشبختی داشتن «قلب سلیم» است» اهمیتی قائل نیستند؟!

من_اب_ع

ناصر مکارم شیرازی- اخلاق در قرآن جلد2- صفحه 66-67

ملا مهدی نراقی- جامع السعادات جلد2- صفحه 356-357

سید عبدالله شبر- ترجمه اخلاق- صفحه 292-293

ملا محسن فیض کاشانی- المحجه البیضاء جلد6- صفحه 245-246

سید روح الله خمینی- چهل حدیث- حدیث چهارم

کلی__د واژه ه__ا

رذایل اخلاقی غرور خودپسندی فروتنی ساده زیستی

نکوهش کبر و متکبر در قرآن کریم

در آیات متعددی از قرآن کریم متکبران مورد نکوهش و مذمت قرار گرفته اند و کبر صفت افراد بی ایمان و دشمنان خداوند و فرستادگان او بیان شده است. اکنون به بیان برخی از این آیات می پردازیم:

کبر عامل اصلی دشمنی با خدا

«إن الذین یجادلون فی ءایت الله بغیر سلطان أتئهم إن فی صدورهم إلا کبر ما هم ببلغیه فاستعذ بالله إنه هو السمیع البصیر؛ کسانی که در آیات خداوند بدون دلیلی که برای آنها آمده باشد ستیزه جویی می کنند، در سینه هایشان فقط تکبر (و غرور) است، و هرگز به خواسته خود نخواهند رسید، پس به خدا پناه بر که او شنوا و بیناست» (غافر/ 56) جدال به معنای ادامه دادن جدل و بحث است و غالبا در ادامه دادن بحث و کلام در مقام دشمنی و غلبه کردن بر طرف مقابل به کار می رود (التحقیق فی کلمات القرآن الکریم ج2، ص 63) جمله «إن فی صدورهم إلا کبر» علت دشمنی و ستیزه جویی آنها را در کبر ایشان منحصر می کند و می فرماید: عاملی که ایشان را وادار به این جدال می کند، نه حس جستجوی از حق است و نه شک در حقانیت آیات ما است تا بخواهند با مجادله حق را روشن کنند و حجت و برهانی هم ندارند، تا بخواهند با مجادله، آن حجت را اظهار بدارند بلکه تنها عامل جدالشان آن کبریست که در سینه دارند. آری، آن کبر است که ایشان را وادار کرده در برابر حق جدال کنند و به وسیله آن حق صریح روشن را باطل جلوه دهند. سپس می افزاید: «آنها هرگز به منظور خود نخواهند رسید» (ما هم ببالغیه) هدف آنان این است که خود را بزرگ ببینند، فخر بفروشند و بر جامعه حکومت کنند، اما جز ذلت و زیر دست بودن بهره ای نخواهند گرفت، نه به هدفی که از کبر و غرور دارند می رسند، و نه به هدفی که برای مجادله های باطل و بی اساس دارند که حق را ابطال کنند و باطل را بر کرسی بنشانند.