دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2315

سید روح الله خمینی-چهل حدیث- حدیث4

عبدالحسین دستغیب- گناهان کبیره جلد1- صفحه 122-123

کلی__د واژه ه__ا

تکبر شرک کفر علم گناه جامعه

اقسام و درجات کبر

درجات کبر کبر سه درجه دارد:

اول- آن است که کبر در دل شخص جا گرفته باشد و خود را بهتر و برتر از دیگران بیند و آن را در کردار و رفتار خود ظاهر کند مثلا در مجالس بالاتر نشیند و خود را بر امثال خود مقدم دارد و از آنان روی بگرداند و ترش کند و در گفتار نیز کبر خویش را ظاهر کند و اظهار فخر و مباهات کند و خود را بستاید و در علم و عمل در صدد غلبه بر دیگران باشد. این درجه بدترین و زشت ترین درجه کبر است، زیرا درخت کبر در دل صاحبش ریشه دوانیده و شاخ و برگش بلند شده و همه اعضا و جوارح او را فرا گرفته است.

دوم- مانند درجه اول است، ولی شخص آن را به زبان نمی آورد و این درجه پائین تر و خفیف تر از درجه اول است زیرا شاخه هایش کمتر است.

سوم- اینکه کبر در دل او مستقر شده باشد به طوری که خود را بالاتر از دیگران بداند اما سعی به تواضع و فروتنی می کند. چنین شخصی اگر چه درخت کبر در دلش ریشه دوانیده اما شاخ و برگ آن را به کلی قطع کرده است. این درجه ،پائین ترین درجه کبر است و اگر به واسطه این صفت بر خود خشمگین باشد و در صدد ریشه کن کردن آن بر آید هر چند به آسانی و به سرعت نتواند آن را برطرف سازد، زیرا نفس گهگاه بدون اختیار به آن میل می کند، از این جهت که در مقام مجاهده برای دفع آن است، خداوند به مقتضای وعده خود) منظور، آیه شریفه «و الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا؛ و کسانی که در راه ما تلاش کردند حتما آنها را به راه های خود هدایت می کنیم» (عنکبوت/ 69) است، توفیق وصول به مطلوب یعنی اصلاح نفس و از بین بردن کبر را به او کرامت می فرماید.