دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2345

من_اب_ع

ناصر مکارم شیرازی- اخلاق در قرآن- ج 2 صفحه 24-39

شیخ طبرسی- ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن- ج 1 صفحه 127

عبدالحسین دستغیب- گناهان کبیره- ج 2 صفحه 124-140

سید محمد حسینی تهرانی- معادشناسی- ج 10 صفحه 325-328

شیخ کلینی- الکافی- ج 2

علامه مححمدباقر مجلسی- ایمان و کفر- باب الکبر

کلی__د واژه ه__ا

قرآن قیامت تربیت مستکبران عذاب الهی دوزخ روایات چهارده معصوم (ع)

راه درمان تکبر

راه اصلی درمان تکبر

کبر نیز مانند سایر صفات زشت اخلاقی ناشی از ضعف ایمان انسان می باشد و راه درمان آن انجام واجبات و محرمات و رعایت تقوای الهی است که موجب افزایش ایمان انسان می گردد. تقوا موجب افزایش ایمان انسان شده و صفای روح می آورد زیرا بین عمل انسان و ایمان او رابطه متقابلی وجود دارد. یعنی همانطور که ضعف ایمان موجب انجام گناهان و نافرمانی خداوند می شود، ارتکاب گناه هم موجب کاهش ایمان انسان می شود و همچنین ایمان قوی و راسخ مانع از نافرمانی خداوند شده و در طرف مقابل اطاعت خداوند موجب افزایش ایمان انسان می گردد. پس تقوا موجب صفای روح و تهذیب نفس می شود در نتیجه هوای نفس که منشأ ایجاد عجب و در نتیجه آن کبر است از وجود انسان رخت بر می بندد و به دنبال آن خودپسندی و تکبر و سایر صفات زشت نیز از او دور می شوند. همچنین تقوا زمینه را برای پذیرش ندای عقل فراهم می کند. زیرا یکی از کارکردهای عقل شناخت اموری است که سزاوار انجام دادن می باشند (به عقل از این لحاظ، عقل عملی می گویند). این قسمت از عقل راه فراروی انسان را برای انجام امور گوناگون روشن کرده و راه صحیح را به او نشان می دهد. اما امیال، صفات روحی زشت و تعصبات جاهلانه مانع از عملکرد صحیح عقل در این حوزه می شوند. به عنوان مثال عقل انسان حکم به زشتی کبر و خود را برتر از دیگران دیدن می کند. اما صفت زشت کبر مانع از این ادراک صحیح عقل می شود و انسان را وادار به کبر و تکبر می کند. حال اگر شخص تقوای الهی را پیشه کند، این امیال و خواهش های ناپسند از وجود او رخ بر می بندند و در نتیجه چراغ عقل او را به سوی کمال هدایت می کند.