دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 235

من_اب_ع

مرتضی مطهری- فطرت- صفحه 138-136

کلی__د واژه ه__ا

انسان جامعه تکامل اصالت انسان تربیت

تکامل جامعه بشری در انسانیت از نظر مکتب مارکسیسم

در مارکسیسم، ناچارند که معیاری برای انسانیت قائل نباشند و تکامل را فقط یک نامگذاری و یک امر اعتباری و امری طفیلی تکامل ابزار تولید بدانند. در اینکه ابزار تولید تکامل پیدا می کند شکی نیست. می گویند ابزار تولید که تکامل پیدا می کند در هر مرحله ای، اخلاقی را ایجاب می کند. چون آن اخلاق، ایجاب شده مرحله تکامل یافته ابزار تولید است پس ما می گوییم آن اخلاق تکامل پیدا کرده. در صورتی که اینها هیچ تلازمی با همدیگر ندارند.

اولا که ما این را به آن اطلاق قبول نداریم که در هر دوره ای ابزار تولید در هر مرحله ای از تکامل باشد یک اخلاق خاص اقتضا دارد. در اصول اخلاق این مطلب را قبول نداریم. ابزار تولید در هر مرحله ای باشد اصول اخلاق یکی است. این مثل این است که کسی بگوید "خیانت کردن به مال یک نفر آن وقتی خیانت و دزدی و کار بدی بود که با شمع می رفتند به دزدی، یا به ناموس کسی تجاوز کردن در آن زمان کار بدی بود ولی امروز با این برق و الکترونیک باز هم شما می گویید اگر انسان برود دزدی یا به ناموس کسی خیانت کند بد است؟! اوضاع عوض شده". اینها ربطی به همدیگر ندارد.

قطع نظر از این جهت، این سخن اساسا نفی اصالتهای انسانی است، یعنی اصلا اصالتهای انسانی هیچ و پوچ است، ما تکامل ابزار تولید را تکامل انسان می نامیم. پس خود انسانیت از آن جهت که انسانیت است هیچ تکاملی ندارد. ابزار تولید تکامل پیدا می کند و به قول اینها در هر مرحله ای که تکامل پیدا می کند روابط خاصی را که همه این روابط مانند قانون، حکومت، هنر، زیبایی و اخلاق روبناست و همه ساخته و تابع و طفیلی ابزار تولید است ایجاب می کند، و چون این ابزار تولید آن را اقتضا کرده، می گوییم تکامل پیدا کرده است.