دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2365

من_اب_ع

سید روح الله موسوی خمینی- چهل حدیث- حدیث سوم

کلی__د واژه ه__ا

تکبر منت جاه طلبی گناهکار مردم قرآن

راه درمان عجب با توجه به مورد آن

عجب و غرور در اثر موارد مختلفی به وجود می آید. برخی از این موارد مربوط به امور معنوی می باشند مانند عجب و غرور به اعمال صالح و عبادات، صفات شایسته و علم و دانش خود. و گاهی نیز انسان به موقعیت و امکانات مادی و دنیوی خود فخر و میاهات می کند. توجه و تفکر درباره حقیقت موردی که انسان به آن می نازد و عجب می ورزد، می تواند موجب از بین رفتن آن عجب شود. اکنون به بررسی برخی از این موارد می پردازیم:

درمان عجب به عبادت

علاج عجب به عبادت این است که بدانی که غرض از عبادات، اظهار ذلت و مسکنت است. و عادت و ملکه شدن این ها برای انسان تا معنی بندگی و حقیقت آن حاصل شود. و چون عجب منافات با این مطلب دارد، عبادت را باطل می کند و بعد از بطلان آن، عجب به آن چه معنی دارد. بلکه ترک عبادت بهتر است از عبادت با عجب.

گنه کار اندیشه ناک از خدای***بسی بهتر از عابد خودنمای

و عبادت -بر فرض که از هر عیبی خالی باشد- وقتی ثمر می دهد که عاقبت صاحبش ختم به خیر شود. و کیست که از خاتمه امر خود مطمئن باشد؟ علاوه بر اینها باید ببینیم آیا عبادات ما اصلا سزاوار ستایش و رحمت هستند یا نه؟ برای روشن شدن این مساله از خود بپرسیم: اگر پیامبر اکرم (ص) که معصوم و راستگوست، به ما خبر دهد که اگر در تمام عمر خدا را عبادت کنید و اوامر او را اطاعت نمایید، یا در تمام عمر بر خلاف گفته او کنید و مطابق میل نفسانی و شهوات خود رفتار کنید، در درجات آخرت شما فرقی نمی کند و در هر صورت شما اهل نجات هستید و به بهشت خواهید رفت، ولی رضایت خداوند فقط در این است که او را عبادت کنید و در مقابل این هم اجری نمی دهند و ثوابی عطا نمی کند، آیا ما از اهل معصیت می شدیم یا اهل عبادت؟ بنابراین نتیجه می گیریم که تمام کارهای ما برای لذات خودمان است. ما شکم پرست و شهوت پرستیم: لذت را برای لذت بزرگتر ترک می کنیم. ما نماز را که معراج قرب الهی است برای قرب به حور العین به جا می آوریم نه برای تقرب خداوند. اعمال ما به اطاعت امر الهی نیست، با رضای خدا هزاران فرسنگ فاصله دارد. ما با کارگری که برای مزد کار می کند چه فرقی داریم که اگر او بگوید من فقط برای صاحب کار این عمل را انجام دادم، او را تکذیب می کنیم؟ ای عزیز؛ نمازی که برای رسیدن به آرزوهای دنیا یا آخرت باشد، به خدا ارتباط ندارد. پس چرا این قدر ناز می کنی و به بندگان خدا به نظر حقارت نگاه می کنی، خود را از خاصان درگاه حق حساب می کنی؟ تو اعمالی را که مأموری بکن و متوجه باش که برای خدا نیست و خدای تعالی با تفضل و ترحم تو را به بهشت می برد. خداوند به دلیل ضعف بندگانش، یک قسمت از شرک را به آنها تخفیف داده و آنرا پرده پوشی کرده است. بگذار این پرده دریده نشود.