دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2375

و توجه کند به اینکه بسیاری از اطرافیان فقط تا وقتی گرد او می گردند که خواسته هایشان برآورده شود و او باید خود را به سختی بیاندازد تا حلال و حرام را جمع کند و صرف ایشان کند تا از دور او متفرق نگردند و در حوادث او را یاری کنند. و اگر سالهای فراوان به آنها نعمت بی پایان دهد و برای ایشان همه چیز را آماده کند اما یک روز در یک خواسته آنها مسامحه کند، از اطاعت او سر می پیچند، بلکه کمر دشمنی او را می بندند و در محافل و مجامع از او بدگویی می کنند.

من_اب_ع

امام خمینی (ره)- چهل حدیث- حدیث سوم

ملا احمد نراقی- معراج السعاده- صفحه 273-284

سید عبدالله شبر- ترجمه الاخلاق- صفحه 281

مرتضی مطهری- امدادهای غیبی- صفحه 56-58

کلی__د واژه ه__ا

غرور اخلاق انسان ماده معنویت تربیت احادیث قرآن

نکوهش غرور در قرآن کریم

ماده «غر» به معنای فریب دادن است. ریشه اصلی این واژه به معنی حصول غفلت به سبب تأثیر چیز دیگری در انسان است. طبق تعریف بزرگان علم اخلاق، غرور عبارت است از دلخوش بودن به چیزی که موافق هوای نفس و تمایل طبع انسانی است و ناشی از اشتباه انسان یا فریب شیطان است. آیات متعددی از قرآن کریم، انسان ها را از گرفتاری در دام عوامل فریب دهنده بر حذر داشته و فریفتگان و مغروران را مورد نکوهش قرار است.

خداوند خطاب به انسان می فرماید: «یا أیها الإنسان ما غرک بربک الکریم؛ ای انسان چه چیز تو را به پروردگار کریمت مغرور کرده است.» (انفطار/ 6) یعنی چه چیزی تو را مغرور نموده و تو را فریب داده و باطل را برای تو زیبا و حق جلوه داده تا او را مخالفت نموده و گناه نموده ای. روایت شده که پیغمبر (ص) هر گاه این آیه را تلاوت می کرد. می فرمود: «جهل و نادانی او او را فریب داده است» در این آیه می بینیم که غرور را معلق به دو صفت ربوبیت و کرم خدای تعالی کرده، و این بدان منظور بوده که بفهماند علت عتاب و توبیخ چه بود و حاصلش این است که تمرد بنده و سرگرمی و فرو رفتن سراپایش در معصیت پروردگاری که مدبر امر او است و نعمت های ظاهری و باطنیش سراپای وجود او را فرا گرفته، کفرانی است که هیچ فطرت سلیمی در زشتی آن شک ندارد و بدون دغدغه مرتکبش را مستحق عقاب می داند، مخصوصا در موردی که رب منعم، کریم هم باشد، یعنی اگر نعمتی می دهد و عطایی می کند هیچ قسم سودی را برای خود منظور ندارد و علاوه بر این در احسانی که می کند بدی ها و نادانی ها و نافرمانی های مربوب را در نظر نمی گیرد و از همه اغماض می کند، که کفران چنین ربی باز هم زشت تر و توجه عتاب و مذمت شدیدتر و روشن تر است.