دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2391

ملا مهدی نراقی- ترجمه جامع السعادات (علم اخلاق اسلامی)- ج 4 صفحه 13-14

کلی__د واژه ه__ا

غرور انسان شیطان نفس دنیا رذایل اخلاقی فریب قرآن احادیث

راه درمان غرور

از آنجا که غرور و فریب خوردگی از جهل و هوی و هوس نفس ترکیب یافته است، پس هر کس که هوشیار و زیرک و آگاه به خود و پروردگار خویش و دنیا و آخرت و خطر بزرگ وسوسه های شیطان و نفس باشد و چگونگی سلوک به سوی خدا و آنچه آدمی را به او نزدیک می سازد و از او دور می کند بداند، و به آفات راه و دشواری ها و سختی های آن آگاه باشد، از غرور اجتناب می کند و فریب شیطان را در هیچ یک از امور نمی خورد. هر کس خود را به بندگی و ذلت (نسبت به پروردگار) شناخت، در می یابد که شهوات حیوانی برای او زیانبار است و تنها معرفت و عبودیت خداست که موافق طبیعت و فطرت اوست، پس نفس خود را رام شهوات دنیا نمی کند و هر که پروردگار خود را شناخت و دنیا و آخرت و لذات آن دو و ناسازگاری آنها را دانست رغبت به سرای آخرت و نفرت و بیزاری از دنیا و لذات آن در دلش بیدار و بر انگیخته می شود و چون این خواست و اراده بر دل وی چیره شد نیتش در همه امور درست می گردد و اگر مثلا به خوردن یا بر آوردن حاجتی اشتغال نمود قصدش از آن کمک گرفتن برای سلوک راه آخرت است و هر گونه فریفتگی و غروری که سرچشمه آن کشمکش اغراض و آرزومندی و کشیده شدن به دنیا و به جاه و مال باشد از او برطرف شده است، ولی تا وقتی که دنیا برای او محبوب تر از آخرت باشد و هوای نفس خود را از رضا و خشنودی خدا بیشتر دوست بدارد، رهایی از غرور برایش ممکن نیست.