دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 2463

من_اب_ع

ناصر مکارم شیرازی- اخلاق در قرآن

کلی__د واژه ه__ا

رذایل اخلاقی غیبت گناه فسق لغت شناسی

موارد جواز غیبت

علمای اخلاق و همچنین فقها در این نکته اتفاق نظر دارند که مواردی پیش می آید که غیبت کردن در آن جایز و حتی گاهی واجب است و این به خاطر عوارض خاصی است که بر غیبت مترتب می شود. به تعبیر دیگر، غیبت به عنوان اولی بی شک حرام و از گناهان کبیره است و همه علمای اسلام در آن اتفاق نظر دارند ولی عناوین ثانویه و عوارض حاصله ممکن است عنوان ذاتی را تحت الشعاع قرار دهد و در موارد خاصی غیبت مجاز یا واجب شود و این موضوع در مواردی است که پای مصلحت مهمتری در میان است، که حفظ آن مصلحت بر مفاسد عظیم غیبت غلبه می کند، لذا در هفت مورد غیبت کردن جایز است:

1- دادخواهی: اگر انسان برای دادخواهی در نزد کسی که می تواند حق او را بگیرد از دیگری که بر او ظلم نموده به گونه ای تظلم و دادخواهی کند که مستلزم ذکر نام او باشد اشکال ندارد. خداوند تعالی می فرماید: «لا یحب الله الجهر بالسوء من القول الا من ظلم؛ خدا دوست نمی دارد که سخن زشت آشکار شود مگر در مورد کسی که ظلمی دیده.» و رسول گرامی اسلام (ص) می فرماید: صاحب حق، حق سخن دارد. «لصاحب الحق مقال» و می فرماید: امروز و فردا کردن غنی (یعنی توانگر) ظلم است. «مطل الغنی ظلم». و می فرماید: کسی که قادر است دینش را اداء کند و نمی کند عرضش حلال و عقوبتش جایز است. «لی الواجد ظلم یحل عرضه و عقوبته». این دو حدیث در صدد اثبات این هستند که این گونه برخوردها ظلم هستند و بیان آنها در نزد قاضی یا کسی که می تواند حق او را بگیرد جایز است.