دائره المعارف طهور: ادب و اخلاق صفحه 889

این البته یک امر قراردادی است و اساسا مربوط به خلق نیست که ما کلاهمان را برداریم یا بگذاریم، یا مثلا اگر بخواهیم به حضور یک شخص محترم -یک کسی که می خواهیم برایش احترام قائل باشیم- برویم لباسی که می پوشیم چه جور لباسی باشد این یک قرارداد است. یک وقت قرارداد می کنند که مثلا وقتی می خواهند به حضور یک شخصیت بروند، لباسی که می پوشند رنگش این باشد، دوختش این جور و جلویش گرد باشد، چنین و چنان باشد اینها امور قراردادی است در آداب که قراردادهای عرف و اجتماع است، به این صورت است که از نظر اسلامی هم اگر ما اینها را به صورت سنتها و مستحبات داشته باشیم، اغلب اینها اصالت ندارد و بیشتر به همان عرف مردم بستگی دارد.

اینها دیگر جزو اخلاق شمرده نمی شود که ما بگوییم چون اینها تغییر می کند -مثلا شما می بینید که یک ملت کلاه را برمی دارد، می گوید خوب است، ملت دیگر کلاه را می گذارد، می گوید خوب است- پس اخلاق متغیر است اینها دلیل بر تغیر اخلاق نمی شود، اینها مربوط به تغیر آداب است.

من_اب_ع

مرتضی مطهری- اسلام و مقتضیات زمان 2- صفحه 249-243

کلی__د واژه ه__ا

اخلاق انسان جامعه فلاسفه زمان نسبیت رذایل اخلاقی مکان فضایل اخلاقی

مثال هایی از ویل دورانت در مورد نسبیت اخلاق

ویل دورانت مثالهایی ذکر می کند، اول راجع به اینکه اخلاق در زمان ما تغییر کرده است. خوب این مسأله ای است که اخلاق مردم تغییر کرده، هیچکس هم منکر نیست که اخلاق تغییر می کند غیر از مسأله خوبی و بدی است، اخلاق که تغییر می کند، غیر از این است که آن اخلاق تغییر کرده، چون تغییر کرده، خوب است! اول این بحث را پیش می کشد که ما می دانیم اخلاق امروز با قدیم فرق کرده، می گوید: صفت جوانمردی -که نیچه طرفدار این صفت بود و می گفت حتی با زنان هم نباید زیاد مهربانی کرد چون بر ضد جوانمردی است- امروز به کلی از بین رفته و جای خودش را به صفات تملق و غیره داده، حیا و حجب که به عشاق دلیری می بخشید و به هر قدرتی نیروی مضاعف می داد، شهرت بی اصل گشته است. زنان که قدیم چنان عفیف بودند و حیا و حجب داشتند، حالا دلبریهای نهان خود را چنان آزادانه در معرض رقیبان نهاده اند که کنجکاوی، دیگر مایه زناشویی نمی گردد، ادبیات ما بیشتر در اطراف امور جنسی است.