معرفت (دینی) در اسلام: مجموعه سخنرانیهای استاد حسین انصاریان صفحه 104

به تحقیق نیز، بیماری ای در این عالم بدتر و کشنده تر از نفهمی و جهل نیست. سعدی در بیت زیبایی به همین معنا اشاره می کند و می گوید:

داروی معرفت از پیر طریقت بستان کآدمی را بَتَر از علّت نادانی نیست.

جهل سبب می شود انسان واقعیت ها را وارونه بفهمد و فرق میان خوب و بد را نشناسد. در نتیجه، با خدا و پیامبران الهی و بندگان صالح خدا دشمن باشد و به جنگ آنان برود؛ یعنی همان کاری که قریش با پیامبر اکرم کردند.

مقایسه عظمت پیامبر اکرم با حضرت موسی، علیهما السلام

-1

بر اساس آیات قرآن، وقتی حضرت موسی به مرز وادی سینا رسید، شب شده بود و هوا سرد بود. حضرت نیز از شهر مدین عازم مصر بود و همسر و فرزندش با او بودند. در همین حال که حضرت در پی جایی برای ماندن بود یا کسی را می حست که از او راه را بپرسد، از دور نوری را دید. از این رو، به همراهان خود گفت:

«إِذْ رَأیٰ نٰاراً فَقٰالَ لِأَهْلِهِ امْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ نٰاراً لَعَلِّی آتِیکُمْ مِنْهٰا بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَی النّٰارِ هُدیً ». (2)

هنگامی که آتشی دید، پس به خانواده اش گفت: درنگ کنید؛ بی تردید من آتشی دیدم، [می روم] شاید شعله ای از آن را برایتان بیاورم یا نزد آتش [برای پیدا کردن راه] راهنمایی بیابم.

حضرت در پی آن نور به راه افتاد، ولی وقتی به نزدیک آن رسید، زیباترین صدای هستی را شنید که به او می فرمود:

«إِنِّی أَنَا رَبُّکَ فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوٰادِ الْمُقَدَّسِ طُویً ». (3)

ای موسی، به یقین این منم پروردگار تو، پس کفش خود را از پایت بیفکن؛ زیرا تو در وادی مقدس طوی هستی.

اما مقام پیامبر؛ وقتی در شب معراج جبرئیل در مقام چهارم متوقف شد

1- (1)) . برای شناخت فضیلت پیامبر بر سایر انبیاء رک: الخرائج والجرائح، قطب الدین راوندی، ج 2، ص 911: «وإن کان موسی - علی نبینا وعلیه السلام - قلب الله تعالی له العصا حیۀ، فمحمد صلی الله علیه وآله دفع إلی عکاشۀ بن محصن یوم بدر، لما انقطع سیفه، قطعۀ جریدۀ ملقاۀ هناک فتحولت سیفا فی یده. ولما دعا محمد صلی الله علیه وآله أبا جهل لیؤدی ثمن بعیر الغریب، إذ لم یعطه شیئا، أتی إلیه ثعبان وقال: إن لم تخرج إلی محمد، وتقضی الغریب، لابتلعتک. حتی خرج هائما. وکذلک قد أظهر الله سبحانه ثعبانا، لاجل آل محمد - علیه وعلیهم السلام - حین هموا بقتل واحد منهم علیهم السلام. وإن محمدا صلی الله علیه وآله دعا الشجرۀ، فأقبلت نحوه تخد الارض، وکذلک أوصیاؤه علی ما قدمناه. وإن کان موسی - علی نبینا وعلیه السلام - ضرب الحجر بعصاه، فانفجرت منه اثنتا عشرۀ عینا، فمحمد صلی الله علیه وآله کان یتفجر الماء من بین أصابعه. وانفجار الماء من بین اللحم والدم أعجب من خروجه من الحجر، لان ذلک معتاد علی وجه. وقد أخرج أوصیاؤه - علیه وعلیهم السلام - الماء من الجب الذی لا ماء فیه إلی رأسه حتی شرب الناس منه. وإن النبی صلی الله علیه وآله قال: إن المهدی من ولدی یفعل مثل ما فعل موسی عند خروجه من مکۀ إلی الکوفۀ. وإن موسی ضرب البحر بعصاه فانفلق، فکان آیۀ، فمحمد صلی الله علیه وآله لما خرج إلی خیبر إذا هو بواد یشخب فقدروه أکثر من أربع عشرۀ قامۀ، والعدو من ورائهم فقال الناس: إنا لمدرکون. قال: کلا. فدعا، وعبرت الخیل والابل علی الماء لا تندی حوافرها وأخفافها. ولما عبر عمرو بن معدی کرب بعسکر الاسلام بالبحر بالمدائن کان کذلک. وإن کان موسی علیه السلام قد أتی فرعون بألوان العذاب من الجراد والقمل والضفادع والدم، فرسولنا صلی الله علیه وآله قد أتی بالدخان علی المشرکین، وهو الذی ذکره الله تعالی فی قوله: (یَوْمَ تَأْتِی السَّمٰاءُ بِدُخٰانٍ مُبِینٍ ) وما أنزل الله سبحانه وتعالی علی الفراعنۀ یوم بدر، وما أنزل علی المستهزئین بعقوبات شتی فی یوم واحد (وقد مضی تفصیل ذلک. فأما تکلیم الله تعالی لموسی علیه السلام فانه کان علی الطور ورسولنا صلی الله علیه وآله قد (دَنٰا فَتَدَلّٰی فَکٰانَ قٰابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنیٰ ) وقد کلمه الله تعالی هناک فوق السماوات. وأما المن والسلوی والغمام واستضاءۀ الناس من موسی علیه السلام بنور سطع من یده فقد اوتی رسولنا صلی الله علیه وآله ما هو أفضل منه، وقد احلت له الغنائم، ولم تحل لاحد قبله وأصاب أصحابه مجاعۀ فی سریۀ بناحیۀ البحر، فقذف لهم البحر حوتا، فأکلوا منه نصف شهر، وقدموا بودکه وکانوا خلقا کثیرا. وکان صلی الله علیه وآله یطعم الانفس الکثیرۀ من طعام یسیر، ویسقی الجماعۀ الجمۀ من الشربۀ من اللبن حتی یرووا. روی حمزۀ بن عمرو الاسلمی قال: إنا نفرنا مع رسول الله صلی الله علیه وآله فی لیلۀ ظلماء فأضاءت أصابعه لنا، فانکشفت الظلمۀ. وهذا أعجب مما کان لموسی علیه السلام. وأما الید البیضاء لموسی، فقد اعطی رسولنا صلی الله علیه وآله أفضل منه، وذلک أن نورا کان یضئ أبدا عن یمینه، وعن یساره، حیثما جلس وقام تراه الناس، وقد بقی ذلک النور إلی یوم القیامۀ یسطع من قبره، وکذا کان مع وصیه وأولاده المعصومین فی حیاتهم، والآن یکون یسطع من قبورهم، وکذا فی کل بقعۀ مر بها المهدی علیه السلام یری نورا ساطعا. وإن کان موسی علی نبینا وعلیه السلام ارسل إلی فرعون، فأراه الآیۀ الکبری، فنبینا صلی الله علیه وآله ارسل إلی فراعنۀ شتی کأبی لهب، وأبی جهل، وشیبۀ، وعتبۀ ابنی ربیعۀ، وابی ابن خلف، والولید بن المغیرۀ، والعاص بن وائل السهمی والنضر بن الحارث وغیرهم، وأراهم سبحانه الآیات فی الآفاق، وفی أنفسهم حتی یتبین لهم أنه الحق ولم یؤمنوا. وإن کان الله تعالی انتقم لموسی علیه السلام من فرعون، فقد انتقم لمحمد صلی الله علیه وآله یوم بدر منهم، فقتلوا جمیعا، والقوا فی القلیب وانتقم له من المستهزئین، فأخذهم بأنواع البلاء، علی ما مضی ذکره. وإن کان موسی علیه السلام صارت عصاه ثعبانا، واستغاث فرعون منه رهبۀ، فقد اعطی محمدا مثله لما جاء إلی أبی جهل شفیعا لصاحب الدین، خاف أبو جهل، وقضی دین الغریب ثم إنه عوتب، فقال: رأیت عن یمین محمد ویساره ثعبانین تصطک أسنانهما وتلمع النیران من أبصارهما، لو امتنعت لم آمن أن یبتلعنی الثعبان. وإن کان الله سبحانه قال لموسی: (وَ أَلْقَیْتُ عَلَیْکَ مَحَبَّهً مِنِّی ) فقال سبحانه فی وصی محمد علیه السلام وأولاده: (سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمٰنُ وُدًّا) .
2- (2)) . طه، 10؛ نیز نمل، 7: «إِذْ قٰالَ مُوسیٰ لِأَهْلِهِ إِنِّی آنَسْتُ نٰاراً سَآتِیکُمْ مِنْهٰا بِخَبَرٍ أَوْ آتِیکُمْ بِشِهٰابٍ قَبَسٍ لَعَلَّکُمْ تَصْطَلُونَ » ؛ نیز قصص، 29: «فَلَمّٰا قَضیٰ مُوسَی الْأَجَلَ وَ سٰارَ بِأَهْلِهِ آنَسَ مِنْ جٰانِبِ الطُّورِ نٰاراً قٰالَ لِأَهْلِهِ امْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ نٰاراً لَعَلِّی آتِیکُمْ مِنْهٰا بِخَبَرٍ أَوْ جَذْوَهٍ مِنَ النّٰارِ لَعَلَّکُمْ تَصْطَلُونَ » .
3- (3)) . طه، 12.