معرفت (دینی) در اسلام: مجموعه سخنرانیهای استاد حسین انصاریان صفحه 95

اسامی این شیاطین نیز مختلف است. اسم نخستین آن ها که نامرئی است «ابلیس» است. در مقابل، فرعون و نمرود و یزید و معاویه و... در زمره شیاطین مرئی هستند که نسبت به پروردگار سرکش و طاغی اند و هدفشان از این دشمنی اغوای آدمیان در هر زمان و مکانی است (1) تا در صراط مستقیم نمانند و گمراه شوند، چرا که خود را نیازمند نیرو و هوادار می بینند.

شیاطین بنی امیه

روزگاری، خاندان بنی امیه (2) شامل زنی به نام هنده، شوهرش ابوسفیان، و دو فرزند به نام معاویه و یزید بن معاویه بود. ریشه و اصل بنی امیه همین چهار نفر بودند که قدرت اغواگریشان زیاد بود. البته، از میان آنان معاویه قوی تر از بقیه بود.

پاسخ یک اشکال

عده ای که تاریخ اسلام را از دیدگاه مادی بررسی می کنند گاه به این نکته اشاره می کنند که معاویه از امیرمومنان یا امام حسن مجتبی، علیهما السلام، سیاستمدارتر و مدیرتر و موفق تر بوده است! برای این نتیجه گیری نیز میان سال های حکومت معاویه و این بزرگواران قیاس می کنند و معاویه را عاقل تر و زرنگ تر توصیف می کنند.

از ظاهر برخی روایات نیز پیداست که این سوال در میان مردمان همان دوران وجود داشته است، لذا امیر مومنان در یک جمله پاسخ این اشکال را داده و در نهج البلاغه فرموده اند: اگر به دین و قیامت و اخلاق اعتقاد نداشتم، در میان عرب مزوّرتر و مکّارتر و حیله گرتر از من پیدا نمی شد:

«لولا التقی لکنت أدهی العرب». (3)

در روایتی دیگر، امام صادق، علیه السلام، به صراحت رفتار معاویه را

1- (1)) پی نوشت . اشاره است به این آیات: بقره، 168 و 208؛ انعام، 142؛ یس، 60؛ زخرف، 62؛ ص، 82.
2- (2)) . الخصال، شیخ صدوق، ص 227: حدثنا أبی رضی الله عنه قال: حدثنا سعد بن عبد الله قال: حدثنی محمد بن عیسی بن عبید، عن سلیمان بن جعفر الجعفری، عن الرضا عن أبیه، عن جده، عن آبائه علیهم السلام: أن رسول الله صلی الله علیه وآله کان یحب أربع قبائل: کان یحب الانصار، و عبد القیس، وأسلم، وبنی تمیم؛ وکان یبغض بنی امیۀ، وبنی حنیف وبنی ثقیف و بنی هذیل. وکان علیه السلام یقول: لم تلدنی امی بکریۀ ولا ثقفیۀ، وکان علیه السلام یقول: فی کل حی نجیب إلا فی بنی امیۀ.
3- (3)) . الکافی، ج 8، ص 24؛ نیز تحف العقول حرانی، ص 99؛ نیز عیون الحکم والمواعظ، لیثی واسطی، ص 512.