اخلاق خوبان صفحه 114

پاک کن دو چشم را اول ز عیب تا ببینی باغ و سروستان غیب (1)

رذیلت ها

و البته عیب جویی تنها خاری نیست که از بوته پر تیغ و خار تکبر بر می آید، بلکه دهها رذیله دیگر نیز از آن منشعب می شود که تمامی به زیان و ضرر آدمی می انجامد. همچنانکه از دلِ بوته سبزِ تواضع و افتادگی گل هایی بر می دمد که تمامی به سود و صلاح آدمی خواهد بود.

وقتی که «تواضع» گام به عرصه حیات آدمیان می نهد همه چیز بر وفق مراد است، و هیچگونه فساد و تباهی رخ نمی نماید، همچنان که در جهان هستی این حقیقت را نظاره گریم، و قرآن کریم نیز بر آن گواهی می دهد، و می گوید:

مجموعه موجودات عالم چه حیوان چه نبات چه جماد، و آنچه در پس پرده این عالم است، نسبت به پروردگار عالم خاشع و متواضعند.

و به خوبی پیداست که به دور از عالَمِ انسان ها که متکبران در آن موج می زنند، در هیچ کجای هستی موجودی وجود ندارد که تکبر را پیشه خود ساخته باشد. و از این روست که در عالَم -منهای عالَم انسان ها -فسادی به چشم نمی آید، زیرا که تمامی سر به تسلیم حق می باشند. و همین مومجب دوام و بقای کاخ هستی در طول این میلیاردها سال شده است.

خورشید اگر همان خورشید است، و ماه اگر از نظم خود ذره ای تخلف ندارد، و یا ستارگان اگر با یکدیگر جنگ و نزاعی ندارند، تمامی اینها ریشه در تواضع آنها دارد، که قرآن از آن پرده بر می دارد:

«وَ لِلّٰهِ یَسْجُدُ مٰا فِی السَّمٰاوٰاتِ وَ مٰا فِی الْأَرْضِ