اخلاق خوبان صفحه 177

چرا خود را به زحمت انداخته، و استراحت نمی کنید؟ فرمود: با خود می گویم شاید کسی گرهی داشته باشد و در گشودن آن تعجیل داشته و یا تأخیر روا نباشد، از این رو در کوی و برزن قدم می زنم تا در دسترس باشم.

و این، یعنی خدمت که برخاسته از نور قلب است، قلبی که زنده است.

و قلب زنده منبع مهر به خلق خداست.

ولی قلب مرده، حاصل و ثمری ندارد، نه برای صاحب خود و نه برای دیگران.

«مٰا یَسْتَوِی الْأَحْیٰاءُ وَ لاَ الْأَمْوٰاتُ» (1)

احیاء دل

و انبیاء نیامدند جز آنکه دل های مرده را احیاء کنند.

«یٰا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلّٰهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذٰا دَعٰاکُمْ لِمٰا یُحْیِیکُمْ» (2)

دعوت خداوند و رسولش را اجابت کنید که شما را به سوی حیات و زندگی می خوانند.

و البته، اجابت خداوند و رسول وی در گرو آنست که آدمی نخست دست از نفس و شیطان بشوید، و این، جز با توبه تحقق نمی یابد.

و خداوند باب توبه را بر همگان گشوده است.

«فَتَحَ لَکَ بابُ المَتٰابِ وَ بٰاب لاِسْتِعْتٰاب» (3)

و به دنبال این توبه نیز مغفرت و آمرزش است.

«مٰا کانَ اللّٰه. . . لِیَفْتَحَ لِعَبدٍ بابُ التَوبَه وَ یَغْلُقْ عَنه بابُ الْمَغْفره» (4)

از این رو آنکه توفیق توبه نصیب برد از پذیرش و قبول آن نیز محروم

1- 1) فاطر / 22.
2- 2) انفال / 24.
3- 3) خداوند باب توبه و عذرخواهی را بر تو گشوده است. نهج البلاغه، حکمت، 435.
4- 4) اینگونه نیست که خداوند درب توبه را بازگشاید ولی درب مغفرت و بخشش را مسدود سازد. نهج البلاغه، نامه، 31.