کتابخانه بالقرآن

آثار مثبت عمل: مجموعه سخنرانیهای استاد حسین انصاریان صفحه 200

صفحه 200

18حکمت الهی

اشاره

الحمدلله رب العالمین و صلّی الله علی جمیع الانبیاء والمرسلین

و صلّ علی محمد و آله الطاهرین.

از شخصیت های بسیار بزرگی که کتاب خدا از او نام برده،حضرت لقمان است. (1)او از اهالی کشور سودان،سیاه چهره و در ابتدای کار هم بَرده و غلام بود.او در آن روزگاری که بَرده فروشی رواج داشت،چند بار به عنوان بَرده و غلام فروخته شد.در آن روزگار بردگان و غلامان،مجبور بودند برای ارباب خود کار کنند.کارهای سنگین و پر مشقت که مزدی هم نداشت.مزد کار آنها همان مقدار غذا و لباسی بود که در خانه ارباب به آنها داده می شد.

اما این انسانِ عاقل،والا و بابصیرت،در همان ایامی که برده مردم بود، فعالیت هاو کوشش های بسیار مثبتی،چه در ظاهر و چه در باطن خود داشت،که در نهایت،نتیجه آن فعالیت ها و کوشش های مثبت و صحیح،مقام حکمتی بود که خداوند به او عطا کرد.

حکمت از نظر قرآن

از نظر قرآن مجید،حکمت،علم و دانشی ریشه دار و استوار است که از پرتو آن دانش،انسان به حقایق عالم و ماورای عالم یقین پیدا می کند.حکمت،دانش و علمی است که انسان را مشتاقانه وارد گردونه عمل صالح می کند.دارنده این

1- (1)) - اشاره به سوره لقمان آیات:12-13؛ و به راستی ما به لقمان حکمت عطا کردیم که نسبت به خدا سپاس گزار و شاکر باش و هرکه سپاس گزارد تنها به سود خود سپاس می گزارد،و هرکه ناسپاسی کند [ به خدا زیان نمی زند،زیرا ] خدا بی نیاز و ستوده است.*و [ یاد کن ] هنگامی که لقمان به پسرش در حالی که او را موعظه می کرد،گفت:پسرکم ! به خدا شرک نورز،بی تردید شرک ستمی بزرگ است. بحار الأنوار:427/13،باب 18،حدیث 22؛«فَمِنْ أَخْبَارِهِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ عَنِ الْأَوْزَاعِیِّ أَنَّ لُقْمَانَ الْحَکِیمَ لَمَّا خَرَجَ مِنْ بِلَادِهِ نَزَلَ بِقَرْیَهٍ بِالْمَوْصِلِ یُقَالُ لَهَا کُومَاسُ قَالَ فَلَمَّا ضَاقَ بِهَا ذَرْعُهُ وَ اشْتَدَّ بِهَا غَمُّهُ وَ لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ یَتَّبِعُهُ عَلَی أَثَرِهِ أَغْلَقَ الْأَبْوَابَ وَ أَدْخَلَ ابْنَهُ یَعِظُه...». قصص الأنبیاء،جزائری:328-329،باب فیه قصص لقمان و حکمه علیه السلام و قصه أشموئیل و طالوت و جالوت و تابوت السکینه؛«قال أمین الإسلام الطبرسی اختلف فی لقمان.فقیل إنه کان حکیما و لم یکن نبیا عن ابن عباس و أکثر المفسرین.و قیل إنه کان نبیا.و قیل إنه کان عبدا أسودا حبشیا غلیظ المشافر مشقوق الرجلین فی زمن داود ع.و قال له بعض الناس ألست کنت ترعی الغنم معنا فمن أین أوتیت الحکمه قال أداء الأمانه و صدق الحدیث و الصمت عما لا یعنینی.و قیل إنه کان ابن أخت أیوب.و قیل ابن خالته.و عنه صلی الله علیه و آله لم یکن لقمان نبیا و لکنه کان عبدا کثیر التفکر حسن الیقین أحب الله فأحبه و من علیه بالحکمه» و ذکر أن مولی لقمان دعاه فقال اذبح شاه فأتنی بأطیب مضغتین منها فأتاه بالقلب و اللسان ثم أمره بذبح شاه فقال له ائتنی بأخبث مضغتین منها فأتاه بالقلب و اللسان فسأله عن ذلک فقال إنهما أطیب شیء إذا طابا و أخبث شیء إذا خبثا.و روی أن مولاه دخل المخرج فأطال الجلوس فناداه لقمان أن طول الجلوس علی الحاجه یفجع منه الکبد و یورث الباسور و یصعد الحراره إلی الرأس فاجلس هونا و قم هونا.قال فکتب حکمته علی باب الحشر.و روی أنه قدم من سفر فلقی غلامه فی الطریق فقال ما فعل أبی قال مات قال ملکت أمری قال ما فعلت امرأتی قال ماتت قال أجدد فراشی قال ما فعلت أختی قال ماتت قال سترت عورتی قال ما فعل أخی قال مات قال انقطع ظهری.و قیل له ما أقبح وجهک قال تعیب علی النقش أو علی فاعل النقش.و روی أنه دخل علی داود و هو یسرد الدرع و قد لین الله له الحدید کالطین فأراد أن یسأله فأدرکته الحکمه فسکت فلما أتمها لبسها و قال نعم لبوس الحرب أنت فقال الصمت حکمه و قلیل فاعله فقال له داود بحق ما سمیت حکیما.و قال المسعودی کان لقمان نوبیا مولی للقین بن حر ولد علی عشره سنین من ملک داود علیه السلام و کان عبدا صالحا و من الله علیه بالحکمه و لم یزل فی فیافی الأرض مظهر للحکمه و الزهد فی هذا العالم إلی أیام یونس بن متی حتی بعث إلی أهل نینوی من بلاد الموصل».