آثار مثبت عمل: مجموعه سخنرانیهای استاد حسین انصاریان صفحه 63

ثُمَّ کٰانَ عٰاقِبَهَ الَّذِینَ أَسٰاؤُا السُّوایٰ أَنْ کَذَّبُوا بِآیٰاتِ اللّٰهِ وَ کٰانُوا بِهٰا یَسْتَهْزِؤُنَ» (1)

گناه وقتی طولانی و دائمی گردد،به تعبیر خود قرآن «مٰا کٰانُوا یَعْمَلُونَ» (2)پی در پی تا وقت مرگ گناه می کند و انسان تمام نیروهای معنوی اش از دست می رود و تبدیل به:

«أُولٰئِکَ کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ» (3)می شود.

کالانعام،یعنی نه برای عبادت و نه برای خدمت قدم برمی دارد.گناه،این گونه انسان را ناتوان می کند.

3-قساوت قلب

اما خسارت سوم که سنگین ترین خسارت است،در این فرازی که وقتی زین العابدین علیه السلام این خسارت را بیان می فرماید.خودش به التماس و گریه می افتد و در پیشگاه پروردگار عرضه می دارد:

«وَ امٰاتَ قَلْبِی عَظِیمُ جِنایَتِی» (4)

گناه باعث مرگ قلب می شود.وقتی که قلب بمیرد،خدا در افق یک میت،چه طلوعی دارد ؟ خدا اگر بخواهد با صفاتش طلوع کند،طلوع حضرت حیّ،در افق حیّ است.هیچ وقت حضرت حیّ در افق میت طلوع نمی کند.میت هر کسی که می خواهد باشد.تمام دنیا می گویند:دفنش کنید،که بوی تعفّن او دیگران را اذیت نکند.

خدا از افق مرده طلوعی نمی کند:

اَللّٰهُ لاٰ إِلٰهَ إِلاّٰ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ» (5)

خداوند حیّ قیوم،خودش دستور داده است که مرده را در قبر گود دفن کنید،

1- (1)) - روم(30):10؛ آن گاه بدترین سرانجام،سرانجام کسانی بود که مرتکب زشتی شدند به سبب اینکه آیات خدا را تکذیب کردند و همواره آنها را به مسخره می گرفتند.
2- (2)) - مائده(5):62؛ همانا بد است اعمالی که همواره انجام می دادند.
3- (3)) - اعراف(7):179؛ آنان مانند چهارپایانند بلکه گمراه ترند. بحار الأنوار:94/24-95،باب 35،حدیث 1؛«الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ علیه السلام قَالَ قَامَ رَجُلٌ إِلَی عَلِیٍّ علیه السلام فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَخْبِرْنَا عَنِ النَّاسِ وَ أَشْبَاهِ النَّاسِ وَ النَّسْنَاسِ قَالَ عَلِیٌّ علیه السلام یَا حَسَنُ أَجِبْهُ قَالَ فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ علیه السلام سَأَلْتَ عَنِ النَّاسِ فَرَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله النَّاسُ لِأَنَّ اللَّهَ یَقُولُ ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفٰاضَ النّٰاسُ وَ نَحْنُ مِنْهُ وَ سَأَلْتَ عَنْ أَشْبَاهِ النَّاسِ فَهُمْ شِیعَتُنَا وَ هُمْ مِنَّا وَ هُمْ أَشْبَاهُنَا وَ سَأَلْتَ عَنِ النَّسْنَاسِ وَ هُمْ هَذَا السَّوَادُ الْأَعْظَمُ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی أُولٰئِکَ کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً». بحار الأنوار:210/67،باب 53،حدیث 32؛«وَ قَالَ علیه السلام إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ وَ لِکُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَی وَ لَابُدَّ لِلْعَبْدِ مِنْ خَالِصِ النِّیَّهِ فِی کُلِّ حَرَکَهٍ وَ سُکُونٍ لِأَنَّهُ إِذَا لَمْ یَکُنْ هَذَا الْمَعْنَی یَکُونُ غَافِلاً وَ الْغَافِلُونَ قَدْ وَصَفَهُمُ اللَّهُ تَعَالَی فَقَالَ أُولٰئِکَ کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا وَ قَالَ أُولٰئِکَ هُمُ الْغٰافِلُونَ ثُمَّ النِّیَّهُ تَبْدُو مِنَ الْقَلْبِ عَلَی قَدْرِ صَفَاءِ الْمَعْرِفَهِ وَ یَخْتَلِفُ عَلَی حَسَبِ اخْتِلَافِ الْأَوْقَاتِ فِی مَعْنَی قُوَّتِهِ وَ ضَعْفِهِ وَ صَاحِبُ النِّیَّهِ الْخَالِصَهِ نَفْسُهُ وَ هَوَاهُ مَقْهُورَتَانِ تَحْتَ سُلْطَانِ تَعْظِیمِ اللَّهِ وَ الْحَیَاءِ مِنْهُ وَ هُوَ مِنْ طَبْعِهِ وَ شَهْوَتِهِ وَ مَنِیَّتِهِ نَفْسُهُ مِنْهُ فِی تَعَبٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فِی رَاحَهٍ». بحار الأنوار:129/2،باب 17،حدیث 12؛«أَبِی یَحْیَی الْوَاسِطِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ أَنَّهُ قَالَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَ تَرَی هَذَا الْخَلْقَ کُلَّهُ مِنَ النَّاسِ فَقَالَ أَلْقِ مِنْهُمُ التَّارِکَ لِلسِّوَاکِ وَ الْمُتَرَبِّعَ فِی مَوْضِعِ الضَّیِّقِ وَ الدَّاخِلَ فِیمَا لَایَعْنِیهِ وَ الْمُمَارِیَ فِیمَا لَاعِلْمَ لَهُ بِهِ وَ الْمُتَمَرِّضَ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ وَ الْمُتَشَعِّثَ مِنْ غَیْرِ مُصِیبَهٍ وَ الْمُخَالِفَ عَلَی أَصْحَابِهِ فِی الْحَقِّ وَ قَدِ اتَّفَقُوا عَلَیْهِ وَ الْمُفْتَخِرَ یَفْتَخِرُ بِ آبَائِهِ وَ هُوَ خِلْوٌ مِنْ صَالِحِ أَعْمَالِهِمْ فَهُوَ بِمَنْزِلَهِ الْخَلَنْجِ یُقْشَرُ لِحاً مِنْ لِحاً حَتَّی یُوصَلَ إِلَی جَوْهَرِیَّتِهِ وَ هُوَ کَمَا قَالَ اللَّهُ عز و جل إِنْ هُمْ إِلّٰا کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا». بیان:الخلنج کسمند:شجر-فارسی معرب-وکانوا ینحتون منه القصاع،و الظاهر أنه شبه من یفتخر بآبائه مع کونه خالیا عن صالح أعمالهم بلحا شجر الخلنج فان لحاه فاسد،ولا ینفع اللحاکون لبه صالحا لأن ینحت منه الأشیاء،بل اذا أرادوا ذلک قشروا لحاه ونبذوها وانتفعوا بلبه وأصله،فکما لا ینفع صلاح اللب للقشر مع مجاورته له فکذا لا ینفع صلاح الآباء للمفتخر بهم مع کونه فاسدا. صحیفه سجادیه:دعاء 1؛«وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَهَ حَمْدِهِ عَلَی مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَهِ،وَ أَسْبَغَ عَلَیْهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَهِ،لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یَحْمَدُوهُ،وَ تَوَسَّعُوا فِی رِزْقِهِ فَلَمْ یَشْکُرُوهُ.وَ لَوْ کَانُوا کَذَلِکَ لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیَّهِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیَّهِ فَکَانُوا کَمَا وَصَفَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ«إِنْ هُمْ إِلّٰا کَالْأَنْعٰامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً».
4- (4)) - بحار الأنوار:142/91،باب 32،مناجات اول مناجات تائبین.
5- (5)) - بقره(2):255؛ خدای یکتا که جز او هیچ معبودی نیست،زنده و قائم به ذات [ و مدّبر و برپا دارنده و نگه دارنده همه مخلوقات ] است.