مرگ و فرصتها: مجموعه سخنرانیهای حسین انصاریان صفحه 100

جَنْبِ اللّٰهِ » یعنی چقدر خدا به من محبت، لطف، کرم و رحمت داشت که همه نوع فرصتی، آن هم فرصت هایی که غنیمت و سرمایه است، در اختیار من گذاشت، ولی من «فَرَّطْتُ » کاملاً نسبت به این فرصت ها کوتاهی کردم. فرصت ها را بدون بهره و منفعت، معطّل گذاشتم تا از دست رفت و اکنون اندوه و درد شدید نصیب من شده است.

درد دیگر این است که من در دنیا موعظه ها و نصایح خدا و پیامبر و ائمه علیهم السلام را نسبت به این فرصت ها به سخره گرفتم:

« وَ إِنْ کُنْتُ لَمِنَ السّٰاخِرِینَ » (1)

مثلاً می گویند: بیا انفاق کن! خیلی ثروت دارد و ثروت جزء فرصت های مهم حضرت حق است، اما او بدون این که فکر و ارزیابی کند، با خساست هر چه تمام تر، انفاق را به سخره می گیرد. (2)

اغتنام از فرصت های مالی

سفارش خدا در اغتنام از فرصت های مالی این است که باید به این افراد کمک کرد. خدا در قرآن فرموده است:

« وَ اعْلَمُوا أَنَّمٰا غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ ءٍ فَأَنَّ لِلّٰهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ » (3)

سر سال اگر سودی داشتی، خمس آن را در همان مسیرهایی که گفته ام بده.

بعضی ها می گویند: نه، خودم زحمت کشیده ام، چرا خمس بدهم.

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:

چقدر خوب است که زبان انسان پشت عقلش باشد؛ وقتی که به او پیشنهاد می کنند، فکر کند و بعد جواب دهد. (4) بی جهت جواب ندهد تا فرصت های الهی را معطل کند. اگر کبریت غارتگران و کلاه برداران به آن اموال نخورد، در آخر کبریت

1- (1)) - زمر (39) : 56؛ «و بی تردید [ نسبت به احکام الهی و آیات ربّانی ] از مسخره کنندگان بودم .»
2- (2)) - تأویل الآیات الظاهره: 508؛ «أبی عبد الله علیه السلام فی قوله تعالی أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یٰا حَسْرَتیٰ عَلیٰ مٰا فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللّٰهِ وَ إِنْ کُنْتُ لَمِنَ السّٰاخِرِینَ . معنی تأویله أی اتقوا و احذروا یوم القیامه أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یٰا حَسْرَتیٰ أی یا ندامتا عَلیٰ مٰا فَرَّطْتُ أی ضیعت و أهملت ما یجب علی فعله فِی جَنْبِ اللّٰهِ أی فی قرب الله و جواره وَ إِنْ کُنْتُ لَمِنَ السّٰاخِرِینَ أی المستهزءین بالنبی و أهل بیته علیه السلام و بالقرآن و بالمؤمنین.» بحار الأنوار: 65 /61، باب 15، حدیث 113؛ «أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی یٰا حَسْرَتیٰ عَلیٰ مٰا فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللّٰهِ سِرَاجُ الْمُؤْمِنِ مَعْرِفَهُ حَقِّنَا وَ أَشَدُّ الْعَمَی مَنْ عَمِیَ مِنْ فَضْلِنَا وَ نَاصَبَنَا الْعَدَاوَهَ بِلَا ذَنْبٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْنَاهُ إِلَی الْحَقِّ وَ دَعَاهُ غَیْرُنَا إِلَی الْفِتْنَهِ فَآثَرَهَا عَلَیْنَا لَنَا رَایَهٌ مَنِ اسْتَظَلَّ بِهَا کَنَّتْهُ وَ مَنْ سَبَقَ إِلَیْهَا فَازَ وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا هَلَکَ وَ مَنْ تَمَسَّکَ بِهَا نَجَا أَنْتُمْ عُمَّارُ الْأَرْضِ الَّذِینَ اسْتَخْلَفَکُمْ فِیهَا لِیَنْظُرَ کَیْفَ تَعْلَمُونَ فَرَاقِبُوا اللَّهَ فِیمَا یَرَی مِنْکُمْ وَ عَلَیْکُمْ بِالْمَحَجَّهِ الْعُظْمَی فَاسْلُکُوهَا لَایَسْتَبْدِلْ بِکُمْ غَیْرَکُمْ سٰارِعُوا إِلیٰ مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّهٍ عَرْضُهَا السَّمٰاوٰاتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ .»
3- (3)) - انفال (8) : 41؛ «و بدانید هر چیزی را که [ از راه جهاد یا کسب یا هر طریق مشروعی ] به عنوان غنیمت و فایده به دست آوردید [ کم باشد یا زیاد ] یک پنجم آن برای خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله است.»
4- (4)) - غررالحکم: 211، حدیث 4077؛ «قَلْبُ الْأَحْمَقِ وَرَاءَ لِسَانِهِ وَ لِسَانُ الْعَاقِلِ وَرَاءَ قَلْبِه.» نهج البلاغه: خطبۀ 175؛ «... ثُمَّ إِیَّاکُمْ وَ تَهْزِیعَ الْأَخْلَاقِ وَ تَصْرِیفَهَا وَ اجْعَلُوا اللِّسَانَ وَاحِداً وَ لْیَخْزُنِ الرَّجُلُ لِسَانَهُ فَإِنَّ هَذَا اللِّسَانَ جَمُوحٌ بِصَاحِبِهِ وَ اللَّهِ مَا أَرَی عَبْداً یَتَّقِی تَقْوَی تَنْفَعُهُ حَتَّی یَخْزُنَ لِسَانَهُ وَ إِنَّ لِسَانَ الْمُؤْمِنِ مِنْ وَرَاء قَلْبِهِ وَ إِنَّ قَلْبَ الْمُنَافِقِ مِنْ وَرَاء لِسَانِهِ لِأَنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَتَکَلَّمَ بِکَلَامٍ تَدَبَّرَهُ فِی نَفْسِهِ فَإِنْ کَانَ خَیْراً أَبْدَاهُ وَ إِنْ کَانَ شَرّاً وَارَاهُ وَ إِنَّ الْمُنَافِقَ یَتَکَلَّمُ بِمَا أَتَی عَلَی لِسَانِهِ لَایَدْرِی مَا ذَا لَهُ وَ مَا ذَا عَلَیْهِ وَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله لَایَسْتَقِیمُ إِیمَانُ عَبْدٍ حَتَّی یَسْتَقِیمَ قَلْبُهُ وَ لَایَسْتَقِیمُ قَلْبُهُ حَتَّی یَسْتَقِیمَ لِسَانُهُ فَمَنِ اسْتَطَاعَ مِنْکُمْ أَنْ یَلْقَی اللَّهَ تَعَالَی وَ هُوَ نَقِیُّ الرَّاحَهِ مِنْ دِمَاءِ الْمُسْلِمِینَ وَ أَمْوَالِهِم ْسَلِیمُ اللِّسَانِ مِنْ أَعْرَاضِهِمْ فَلْیَفْعَلْ.»