مرگ و فرصتها: مجموعه سخنرانیهای حسین انصاریان صفحه 169

حرف زدن و نه حال نشستن داشتند.

امام مجتبی علیه السلام کنار در آمد و فرمود:

پدرم طاقت ملاقات ندارند، بروید. همه رفتند و فقط یک نفر به نام «صعصعه بن صوحان» (1) ماند، ولی در را بسته بودند.

امام مجتبی کنار بستر پدر آمدند. امیرالمؤمنین علیه السلام چشم باز کردند، پرسیدند:

حسن جان! چرا صدای گریه می آید؟ امام مجتبی علیه السلام فرمود: مردم آمده بودند که شما را ببینند، من آنها را برگرداندم، اما صعصعه بن صوحان پشت در مانده است.

صورتش را روی دیوار گذاشته، گریه می کند. به او گفتم: برو، می گوید: من طاقت ندارم بروم، من باید محبوبم راببینم.

یعنی صعصعه اصرار دارد که این فرصت را غنیمت بداند. دیدن علی علیه السلام بالاترین و زیباترین فرصت است. زیارت علی علیه السلام ، زیارت خدا است. فرمود: حسن جان! در را باز کن تا بیاید.

امام مجتبی علیه السلام در را باز کردند، صعصعه به کنار بستر امام آمد، صورتش را روی بستر علی علیه السلام گذاشت. بعد از چند لحظه که علی علیه السلام به هوش آمدند و چشم باز کردند، فوراً گفت: مولای من «عظنی» مرا موعظه کن!

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: باشد. پس گوش بده. صعصعه! روز گذشته رئیس کشور شما بودم، اما آن رئیس امروز گرفتار رختخواب است. تمام حکومت و کشور از دستش بیرون رفته است و فردا اسیر قبر است تا قیامت. این نصیحت من است.

امیرالمؤمنین علیه السلام زیبا نصیحت کردند، صعصعه نیز زیبا فرصت را غنیمت دانست. (2)

اغتنام فرصت سید مرتضی هنگام مرگ

یکی از علمای بسیاربزرگ شیعه، به نام سید مرتضی (3) در حال احتضار بود. می دانید آدمی که در حال احتضار است وضع خانه و خانواده در چه حال است. در

1- (1)) - صعصعه بن صوحان (م 56. ه. ق) از بزرگان قبیله عبد قیس ازاجله اصحاب امیر المومنین علی علیه السلام وخطیبی بلیغ و عاقل درکوفه بود. امام صادق درباره او فرمود: باامیرالمومنین کسی نبود که حقش را بشناسد جز صعصعه و یارانش امیر المومنین علیه السلام اورا خطیب شحشح گفت و به مهارت درخطب و فصاحت در لسان ثنا فرمود و به قلت مئونه وکثرت معونه بستود. شعبی گوید از او خطبۀ می آموختم. او با حضرت درجنگ صفین و جمل حاضر گردید. سرانجام عثمان صعصعه را به شام تبعید نمود و درزمان خلافت معاویه در شام درگذشت. (معارف و معاریف: 680/6 - 682؛ سفینه البحار: 106/5 - 111)
2- (2)) - الکافی: 299/1، حدیث 6؛ «إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِیِّ رَفَعَهُ قَالَ لَمَّا ضُرِبَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام حَفَّ بِهِ الْعُوَّادُ وَ قِیلَ لَهُ . . . إِنْ أَبْقَ فَأَنَا وَلِیُّ دَمِی وَ إِنْ أَفْنَ فَالْفَنَاءُ مِیعَادِی وَ إِنْ أَعْفُ فَالْعَفْوُ لِی قُرْبَهٌ وَ لَکُمْ حَسَنَهٌ فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا أَ لَاتُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ فَیَا لَهَا حَسْرَهً عَلَی کُلِّ ذِی غَفْلَهٍ أَنْ یَکُونَ عُمُرُهُ عَلَیْهِ حُجَّهً أَوْ تُؤَدِّیَهُ أَیَّامُهُ إِلَی شِقْوَهٍ جَعَلَنَا اللَّهُ وَ إِیَّاکُمْ مِمَّنْ لَایَقْصُرُ بِهِ عَنْ طَاعَهِ اللَّهِ رَغْبَهٌ أَوْ تَحُلُّ بِهِ بَعْدَ الْمَوْتِ نَقِمَهٌ فَإِنَّمَا نَحْنُ لَهُ وَ بِهِ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی الْحَسَنِ علیه السلام فَقَالَ یَا بُنَیَّ ضَرْبَهً مَکَانَ ضَرْبَهٍ وَ لَاتَأْثَم.» بحار الأنوار: 234/42، باب 127؛ «أَبُو مِخْنَفٍ عَنْ أَبِی الطُّفَیْلِ: أَنَّ صَعْصَعَهَ بْنَ صُوحَانَ اسْتَأْذَنَ عَلَی عَلِیٍّ علیه السلام وَ قَدْ أَتَاهُ عَائِداً لَمَّا ضَرَبَهُ ابْنُ مُلْجَمٍ فَلَمْ یَکُنْ عَلَیْهِ إِذْنٌ فَقَالَ صَعْصَعَهُ لِلآْذِنِ قُلْ لَهُ یَرْحَمُکَ اللَّهُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ حَیّاً وَ مَیِّتاً فَلَقَدْ کَانَ اللَّهُ فِی صَدْرِکَ عَظِیماً وَ لَقَدْ کُنْتَ بِذَاتِ اللَّهِ عَلِیماً فَأَبْلَغَهُ الآْذِنُ إِلَیْهِ فَقَالَ قُلْ لَهُ وَ أَنْتَ یَرْحَمُکَ اللَّهُ فَلَقَدْ کُنْتَ خَفِیفَ الْمَئُونَهِ کَثِیرَ الْمَعُونَهِ...» الأنوار النعمانیه، نعمه الله جزائری: 27/1؛ اللمعه البیضاء، تبریزی انصاری: 220 - 221؛ «صعصعه بن صوحان، أنه دخل علی أمیر المؤمنین لما ضرب فقال: یا أمیر المؤمنین أنت أفضل أم آدم أبو البشر؟ قال علی علیه السلام : تزکیه المرء نفسه قبیح، قال الله تعالی لآدم: (یا آدم أسکن أنت وزوجک الجنه...) وإن أکثر الأشیاء أباحنیها الله تعالی وترکتها وما قاربتها. ثم قال: أنت أفضل أم نوح؟ فقال علی علیه السلام : إن نوحا دعا علی قومه وأنا ما دعوت علی ظالمی حقی، وابن نوح کان کافرا وابنای سیدا شباب أهل الجنه. قال: أنت أفضل أم موسی؟ قال: إن الله تعالی أرسل موسی إلی فرعون فقال: (إنی أخاف أن یکذبون) حتی قال الله تعالی: (لا تخف إنی لا یخاف لدی المرسلون) وقال: (رب إنی قتلت منهم نفسا فأخاف أن یقتلون) وأنا ما خفت حین أرسلنی رسول الله ( صلی الله علیه و آله ) بتبلیغ سوره براءه أن أقرأها علی قریش فی الموسم، مع انی کنت قتلت کثیرا من صنادیدهم، فذهبت بها إلیهم وقرأتها علیهم وما خفتهم. قال: أنت أفضل أم عیسی بن مریم؟ فقال: عیسی کانت أمه فی بیت المقدس، فلما جاء وقت ولادتها سمعت قائلا یقول: اخرجی، هذا بیت العباده لا بیت الولاده، وأنا أمی فاطمه بنت أسد لما قرب وضع حملها کانت فی الحرم، فانشق حائط الکعبه وسمعت قائلا یقول لها: ادخلی، فدخلت فی وسط البیت وأنا ولدت به، ولیس لأحد هذه الفضیله لا قبلی ولا بعدی.»
3- (3)) - سید مرتضی؛ ابوالقاسم علی بن حسین فقیه و متکلم و ادیب نامدار امامیه مشهور به شریف رضی؛ ذو المجدین؛ علم الهدی؛ (متولد 355 ه . ق) از خانواده اهل فضل و کمال و سیاسی در قرون چهارم و پنجم هجری و صاحب آثار ماندگار در تاریخ و فرهنگ امامیه است. پدرش شریف ابواحمد موسوی نقیب طالبیان بغداد از نوادگان امام موسی کاظم بود. مادر وی فاطمه دختر حسن اطروش والی دیلم و طبرستان که نسب او به امام سجاد علیه السلام می رسد. سید مرتضی در حوزه های متعدد علوم و فنون عقلی و نقلی آثار متعددی نگاشته است. از آنها الانتصار؛ الناصریات؛ الذریعه الی اصول الشریعه؛ الغررو الدرر، الامالی؛ الشهاب فی الشیب والشباب (اشعار)... وی پس از عمری پربار از کارهای بزرگ و تلاشهای پیوسته علمی و اجتماعی در 25 ربیع الاول 436 ه . ق درگذشت. دایره المعارف تشیع: 463/9.