- پیشگفتار 1
- اشاره 8
- الف. مفهوم شناسی «اخبات» و «مخبتین» 9
- 1. سیر لغوی 9
- ب. مترادفات 16
- اشاره 16
- مفهوم تواضع 17
- اشاره 17
- علائم تواضع 19
- فضیلت و اهمیت تواضع 20
- راههای تحصیل تواضع 24
- اقسام تواضع 29
- آثار تواضع 32
- 2. خشوع 36
- اشاره 36
- راههای تحصیل خشوع 38
- درجات خشوع 41
- آثار خشوع 43
- اشاره 46
- 3. سکینه 46
- مفهوم لغوی سکینه 46
- سکینه درآیات قرآنی 50
- سکینه در روایات 53
- آثار سکینه 57
- درجات سکینه 57
- معنا و مفهوم 60
- 4. اطمینان 60
- اشاره 60
- راه های حصول اطمینان 62
- درجات طمأنیت 67
- آثار اطمینان 68
- مفهوم خوف 72
- اشاره 72
- 5. خوف و خشیت 72
- خشیت 73
- راههای تحصیل خوف 76
- درجات خوف 81
- آثار و نتایج خوف و خشیت 84
- اشاره 89
- مفهوم لغوی 89
- 6. اخلاص 89
- مفهوم اصطلاحی 91
- موضوع اخلاص 93
- راههای تحصیل اخلاص 95
- درجات اخلاص 97
- نشانه های اخلاص 98
- آثار اخلاص 102
- 7. انابه 107
- اشاره 107
- آثار انابه 118
- الف. جایگاه اخبات و مخبتین در قرآن 121
- ب. جایگاه اخبات ومخبتین در روایات 124
- قرن اول 140
- قرن دوم 142
- قرن سوم 143
- قرن چهارم 144
- قرن ششم 147
- قرن پنجم 147
- قرن هفتم 149
- از قرن نهم تا زمان معاصر 152
- قرن هشتم 152
- اشاره 156
- پیامبران 157
- پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم و ائمه معصومین علیهم السلام 162
- علماء اسلامی 171
- امام خمینی 172
- علامه طباطبایی 173
- شیخ انصاری 174
- اشاره 175
- تعریف لغوی 176
- ذکر 176
- اشاره 176
- اشاره 176
- 1. هراسناکی از حق در اثر ذکر و یاد خدا 176
- معانی و مصادیق ذکر 177
- حقیقت ذکر 181
- روح و فلسفه حج «ذکر اللّه» است 186
- مراحل ذکر 193
- آثار ذکر 194
- آفات ذکر 198
- مفهوم لغوی 199
- اشاره 199
- وجل 199
- دیدگاه مفسران 200
- منشأ وجل و مفهوم اصطلاحی آن 203
- طرح یک سوال 205
- نتیجه گیری 210
- 2. صبر بر مصائب 211
- اشاره 211
- معنای صبر 211
- دیدگاه مفسران 213
- اهمیت و ارزش صبر 214
- اقسام صبر 220
- 1. صبر در برابر مشکلات و دشواریها 220
- 2. صبر در برابر مصائب 221
- 3. صبر در برابر تعهدات دینی 224
- 6. صبر در برابر فراز و نشیب های زندگی 228
- 5. صبر در برابر خواسته های نفسانی 228
- راههای تحصیل صبر 229
- 1. شناخت ارزش صبر و پی بردن به فواید آن 229
- 3. یاد مرگ 230
- 4. یقین 231
- 5. توجه به مصیبت الهی 231
- آثار و فواید صبر 232
- اشاره 232
- 2. تقویت ایمان 233
- 1. تربیت نفس 233
- 3. تقویم عزم و اراده 234
- 4. رضایت خداوند 234
- 7. امداد الهی و همراهی ملائکه 236
- 9. درجات بهشتی 237
- 8. احسان کامل خداوند 237
- 10. اخبات 238
- اشاره 239
- دیدگاه مفسران 239
- 3. اقامه نماز 239
- اهمیت نماز 241
- اقامه نماز 243
- اهمیت اقامه ی نماز 246
- آثار و فواید نماز 248
- 1. بازدارنده از زشتیها و بدیها 248
- 2. نیرو بخشیدن به انسان 250
- 4. از بین بردن گناهان 251
- 4. انفاق 252
- 5. رستگاری و نجات 252
- اشاره 252
- دیدگاه مفسران 253
- مفهوم انفاق 254
- اشاره 256
- 1. دوری از منت و آزار 256
- 2. دوری از ریا 257
- 3. حفظ اعتدال و دوری از بخل و گشاده دستی 257
- 4. انفاق از بهترین ها 258
- موارد انفاق 259
- اشاره 260
- آثار انفاق 260
- 2. آثار اجتماعی انفاق 261
- اشاره 262
- آفات انفاق 262
- 1. رباخواری 262
- 2. اسراف و تبذیر 264
- پاداش انفاق کنندگان 264
- تعارض ظاهری مفاهیم «اخبات» و «والهه» و پاسخ آن 267
- اشاره 267
- محبت الهی 269
- خلاصه و چکیده بحث صفات مخبتین 280
- 1. هدایت به صراط مستقیم 281
- اشاره 281
- 2. بهشت 290
- 1. علم 295
- اشاره 295
- اشاره 295
- حقیقت علم 298
- ویژگیهای علم 304
- راه کسب نور علم 309
- اشاره 310
- 2و3. ایمان و عمل صالح 310
- متعلق ایمان چیست؟ 314
- ایمان باید مطلق باشد 315
- مراتب ایمان 316
- موانع ایمان 319
- اشاره 324
- 4. یقین 324
- ارکان یقین 327
- مراتب یقین 327
- علائم و نشانه های صاحب یقین 329
- آثار یقین 331
- 1. اخبات در برابر خدا 332
- اشاره 332
- اقسام اخبات 332
- 2. اخبات در برابر رهبران الهی 334
- 3. اخبات در برابر مردم 336
- درجات اخبات 339
- 1. رضایت به قضا و قدر 342
- آثار اخبات 342
- 2. عزت و شوکت 348
- 3. شب زنده داری 350
- اشاره 352
- اشاره 353
- افترا زنندگان به خداوند 353
- ستمکارترین مردم 355
- آینده شوم ستمگران در قیامت 357
- 1. کیفر و مجازات ستمگران 357
- 2. گواهی شاهدان اعمال 358
- 1. بازداشتن از راه خدا 361
- ویژگیهای بارز ستمگران 361
- 3. انکار قیامت 363
- 1. گرفتار شدن به عذاب دنیا 366
- سرانجام ستمگران 366
- 2. گردن نهادن به ولایتهای متعدد و بی اساس 367
- 3. عذاب مضاعف 368
- 4. خسران و تباهی سرمایه عمر 369
- 5. پی بردن ستمگران به پوچی افترائات خویش 370
- 6. زیانکارترین افراد در آخرت 371
- اشاره 375
- 1. اعراض از یاد حق 375
- 2. نسیان خدا و انساء الهی 382
- اشاره 387
- 3. تکبر 387
- شاخه های تکبر 389
- اقسام تکبر 390
- انگیزه های تکبر 391
- ریشه های تکبر 395
- درمان تکبر 400
- 4. تصرف شیطان و نفس اماره 404
- 5. حب دنیا و هوای نفس 410
تعالی که نور عظمت او بر قلبش می تابد و هیبت حضرتش او را فرا می گیرد که معنای خشیت همین است!(1)
در سوره انفال نیز خداوند متعال و جل و ترس دلها در اثر ذکر حق را در توصیف مؤمنا ن متذکر شده، می فرماید: «انما المؤمنون الذین اذا ذکر اللّه وجلت قلوبهم...»(2) مؤمنان تنها کسانی هستند که هر وقت نام خدا برده شود دلهای آنها به خاطر احساس مسئولیت در پیشگاهش ترسان می گردد.
منشأ وجل و مفهوم اصطلاحی آن
صاحب تفسیر نمونه در معنای وجل و سر چشمه ی آن می نویسد:
«وجل» حالت خوف و ترسی است که به انسان دست می دهد که سر چشمه ی آن یکی از این دو چیز است، گاهی به خاطر درک مسئولیتها واحتمال عدم قیام به وظایف لازم در برابر خدامی باشد، و گاهی به خاطر درک عظمت مقام و توجه به وجود بی انتها و پر مهابت او است.(3)
وی در توضیح این مطلب می گوید:
گاه می شود انسان به دیدن شخص بزرگی که براستی از هر نظر شایسته عنوان عظمت است می رود. شخص دیدار کننده گاهی
1- 1. محمدی گیلانی، محمد. شرح زیارت امین اللّه، 172.
2- 2. انفال، 2.
3- 3. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج7، 86.