سیمای مخبتین در قرآن و روایات صفحه 205

وجدانیی است که در هنگام ذکر خدا بر قلب مؤمن عارض می شود، و جلالش او را می پوشاند و دچار ترس می شود و عظمت خداوند در تقصیرات است وگناهانش جلوه گر می شود و به عمل و طاعت فرا می خواند.(1)

علامه طباطبایی می فرماید: نور ایمان بتدریج در دل تابیده می شود و هم چنان رو به زیادی می گذارد تا به حد تمام رسیده و حقیقتش کامل شود. مرتبه ی اول آن که همان تأثر قلب است عبارتست از وجل و ترس و تکان خوردن دل در هنگام ذکر خدا.(2)

صاحب مجمع البیان ضمن تأکید بر اینکه وجل تأثّری است قلبی می گوید: وجل ترس است که با شدت اندوه همراه است.(3)

طرح یک سوال

از مقایسه آیه 2 سوره انفال با آیه 28 سوره ی رعد این سؤال به ذهن می رسد که خداوند در آیه 2 سوره انفال ذکر را موجب ترس و لرز قلوب مؤمنین یاد کرده در حالیکه در آیه 28 سوره رعد می فرماید: «الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذکر اللّه» آنها که به خدا ایمان آورده و دلهایشان به یاد خدا آرام می گیرد.

به تعبیر دیگر در یکجا ذکر را موجب ترس و اضطراب و در جای دیگر موجب اطمینان و آرامش قلمداد نموده است که به

1- 1. سید قطب، فی ظلال القرآن، ج3، 1475.
2- 2. طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ج9، 11.
3- 3. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج4، 798.