سیمای مخبتین در قرآن و روایات صفحه 371

و اما ضلالت در افترائی که بستند علتش این است که عقاید خرافی که داشتند دروغ بود، یعنی وهمی بود که در خارج واقعیت نداشت، خرافاتی بود که هوا و هوسهای دنیوی آن را در نظرشان جلوه داده بود و با برچیده شدن زندگی دنیا و هیچ و پوچ شدن هوسها، آن اوهام و خرافات نیز جلوه و رنگ خود را می بازد، و معلوم می شود چیزی جز دروغ و افتراء نبوده، در آن روز هر کسی می فهمد که حقّ مبین تنها خدای تعالی بوده و آنچه را حق می پنداشتند چیزی جز خیال نبوده است.(1)

6. زیانکارترین افراد در آخرت

کفر پیشگانی که بر خدا دروغ می بندند و مردم را از راه خدا باز می دارند و قیامت را انکار می کنند، در سرای آخرت از دیگر کافران و گنهکاران، تباه تر و زیانکارترند.(2)

1. چنانچه فرمود: «لا جرم أنّهم فی الآخره هم الأخسرون».(3)

برداشت فوق بر اساس این احتمال است که مقیاس سنجش و تعیین زیانکار و زیانکارتر مراتب کفر باشد. بر این مبنا آیه شریفه دلالت دارد بر اینکه: همه کافران در آخرت زیانکارند؛ ولی آنان که بر خدا دروغ بستند و... از دیگر کافران و گنهکاران، زیانکارتر می باشند.(4) چرا که هم از نعمت چشم باز و گوش شنوا محروم

1- 1. موسوی همدانی، سید محمد باقر، ترجمه تفسیر المیزان، ج10، 285.
2- 2. هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، ج8، 60.
3- 3. بناچار آنها در سرای آخرت زیانکارترین مردمند. هود، 22.
4- 4. هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، ج8، 61.