خوشا به حال چه کسی صفحه 33

که من فکر خوشیهایم نمودم                                  چرا در فکر فردایم نبودم

چو دیدم من زکودک این درایت                            به نفس خویش گفتم این حکایت

که طفلی باشد این سان عاقبت بین                            من و غفلت عجب جرمیست سنگین

تو دنیا کشتزار آخرت دان                                        ز هر نعمت در آن بذری بیفشان

الا ای غافل از آیندهی خویش                                  برای آخرت فکری بیندیش

مبادا چونکه در محشر درآیی                                   جوابی غیر «اَذهبتم» نیابی(1)

خوشا آن کس که رفتن در نظر داشت                      در این دنیا برای آخرت کاشت(2)*

قناعت در دنیا نه فقط امکان بهرهمندی به جا و آبرومندانه از امکانات دنیوی را فراهم میآورد، توشهای برای آخرت ما نیز به شمار میآید. اما حرص انسان را از بهرهی دنیا و ثواب آخرت محروم مینماید لذا از امیرالمؤمنین (علیهالسلام) نقل شده است: «خزانهدار دیگران نباش!» 93 همچون دانشآموزی که حرص خریدن کتاب وجزوه و حلالمسائل را دارد، اما خود از این بهرهای نمیگیرد و اینها را برای برادر یا خواهر خود به جا میگذارد.

2- چه کنیم که به قناعت پیشگی برسیم؟

در اسلام بسیار بر این موضوع تأکید شده که به امکانات موجود بسنده کنیم. به طور مثال، قرض کردن هنگام ضرورت و اضطرار مجاز شمرده شده است، اما قرض کردن به منظور گسترش دادن امکانات و امور رفاهی زندگی از نظر اسلام به هیچ وجه پسندیده نیست.

گفته شده است در زمان پیامبر (صلیاللهعلیه وآله و سلّم) همسر مردی مستمند به او سفارش کردد نزد پیامبر برود و کمکی بگیرد. آن فرد به قصد دیدار حضرت عازم شد و تا به محضر پیامبر رسید، بی آن که حرفی زده باشد پیامبر فرمود: «اگر کسی از ما چیزی بخواهد به او خواهیم داد، اما اگر قناعت کند خدا او را بینیاز خواهد کرد.» آن مرد نزد همسرش برگشت و ماجرا را باز گفت. همسر او گفت شاید پیامبر در حال سخن گفتن بوده و تو بر حسب اتفاق به این جمله رسیدی! آن مرد دوباره نزد پیامبر بازگشت و به محض ورود او، پیامبر همان جمله را بر زبان آوردند. شک آن مرد به یقین تبدیل شد. از محضر پیامبر خارج شد و داسی به عاریه گرفته و به بیابان رفت و خارکنی کرد. اندکی بعد داسی خرید و بینیاز شد. 94 بر اساس فرمودهی پیامبر، اگر کسی به آنچه دارد