خوشا به حال چه کسی صفحه 37

بخش: هشتم

1- اشاره

خوشا به حال کسی که دوستی و رفاقتش برای خدا (و در چارچوب فرمان های الهی) است.(1)

انسان موجودی اجتماعی است و رشد و پیشرفت او صرفاً در اجتماع ممکن است و معنا مییابد، بر این اساس، انسان ناگزیر از رفاقت است. رفاقت و دوستی نیاز طبیعی انسان به شمار میاید و از جنبههای مختلف دارای ضرورت است. در تبیین واژههای «انسان»، برخی واژهشناسان گفتهاند از «انس» ریشه گرفته و به همین اعتبار، فرزند آدم باید مونس و همدم داشته باشد. اما پرسش مهم این است که رفاقت با چه کسی؟ با چه انگیزهای؟ با چه فلسفه و منطقی؟

سفر ما در این دنیا سفری بیبازگشت است که در آن، با سرمایههایی که در اختیار داریم تجارت میکنیم تا برای آخرت خود توشهای بیندوزیم. در این میان، «رفاقت» و «دوستیها» نقش بسزا در چگونگی خرج کردن این سرمایهها ایفا میکند و در نتیجه، بر نفع یا ضرری که در روز قیامت نصیب ما میشود تأثیر میگذارد.

2- پیامد های دوستی های خوب و دوستی های بد

در دستورهای دین، برکاتی ارزشمند برای دوستیهای خوب و ضررهایی فراوان برای دوستیهای بد شمرده شده است که در اینجا به آن اشاره میکنیم.

(+) تثبیت ارزش ها: به واسطه دوستی با افراد نیکخو و صالح، ادب، حسن خلق، فروتنی، توجه به انجام فرائض دینی ... همه و همه در انسان تقویت و تشویق میشود.

(-) تزلزل ارزش ها: همنشینی با افراد ناباب نه تنها زمینه و محیط برای خوبتر شدن را نامساعد میکند، بلکه همان ارزشها موجود را هم متزلزل نموده و از بین میبرد. چهبسا افرادی که به نماز اول وقت، وفای به عهد، اخلاق نیک پای بند بودهاند اما پس از رفاقت با فردی ناصالح با سرعت و در فرصت اندکی این ارزشها را از دست دادهاند.

(+) رشد آگاهی ها: نه فقط از معلومات و دانستههای فرد صالح بهرهمند میشویم و دائم به آگاهیهایمان افزوده میشود، بلکه در عمل نیز رعایت بسیار از نکات ظریف را از آنان میآموزیم.

(-) تشدید نادانی ها: انسان با همنشینی با افراد ناصالح نه تنها کار خطای خود را صحیح میپندارد. بلکه اگر از آنان سؤالی هم بکند به پاسخ درست نمیرسد. به علاوه نفس انسان که در پی توجیه خطاها و زشتیهاست ببیند اطرافیان هم همان خطا را مرتکب میشوند در اشتباه خود محکم شده و از توبه منصرف میشود.